İngiliz ordusunun 2010 ve 2013 yılları arasında Afganistan’da sivillere yönelik savaş suçu işlediği iddiaları gündeme geldi. Özel kuvvetler içerisinde yer alan İngiliz askerlerinin, sivilleri ve hatta bir buçuk yaşındaki bebekleri hedef aldığı öne sürülüyor.
Afganistan’da bu yıllar arasında meydana gelen olaylarla ilgili yürütülen soruşturmalar kapsamında çeşitli belgeler ve tanık ifadeleri paylaşılmış durumda.
Birçok kişi tarafından SAS olarak bilinen İngiliz özel kuvvetlerinin kasten sivilleri öldürdüğü belirtiliyor.
Soruşturma dosyasında yer alan belgelere ve tanık beyanlarına göre, Kraliyet askerlerinin Afganistan’da savaş suçu kapsamına giren cinayetler işlediği, ancak bu olayların itibar kaybını önlemek için örtbas edildiği iddia ediliyor.
Tehdit oluşturmayan savaş çağındaki erkeklerin kasten öldürüldüğü, Britanya askerlerinin tecrübe kazanmak amacıyla masum sivilleri hedef aldığı öne sürüldü.
2012 yılında yapılan bir saldırıda, 1.5 ve 3 yaşındaki iki çocuğun yataklarında vurulması, bu kayıpların asla bir yanlışlıkla açıklanamayacağını ortaya koyuyor.
2014 yılında gerçekleşen bir polis soruşturmasına göre, 3 askerin adı geçmesine rağmen onlarca olayda herhangi bir suçlamada bulunulmamıştı.
GİZLİ TANIKTAN YENİ İFADELER
2023’te kurulan Afganistan Konusunda Bağımsız Soruşturma Komisyonu, bu dönemde görev yapan gizli tanık “N1466″yı dinledi.
Basına kapalı bir ortamda gerçekleştirilen gizli toplantıda tanık, ifadesini vermeye geç başladığı için pişmanlık duyduğunu belirtti. Anlatmamayı tercih ettiği için askerlik kariyerinde yükselme kaygısı taşıdığını da aktardı.
“ELE GEÇİRİLEN SİLAH VE ÖLDÜRÜLEN KİŞİ SAYISI ARASINDA FARK VARDI”
Operasyonlarda ele geçirilen silah sayısı ile öldürülen kişi sayısı arasında dikkate değer bir fark olduğuna vurgu yapan gizli tanık N1466, bazen ateş açılan binalarda can kaybının, ele geçirilen silah sayısından fazla olabileceğini ifade etti.
Gizli tanık, “Bu tekrar eden bir durumdu. Bu önemli bir konu. Bu, yalnızca tek seferlik bir olay değildi.” diyerek, bir operasyonda 9 kişinin hayatını kaybettiğini ancak yalnızca 3 silahın ele geçirildiğini anlattı.
Ayrıca bazı raporlarda, bir grup kişinin bir silahı ele geçirmek için sıraya girdiği ve hepsinin vuruldukları iddialarının mantık dışı olduğunu belirtti.
GÖZALTINDAKİLERİN SİLAHA ULAŞMAK İSTERKEN VURULDUĞU İDDİASI
Bazı şahısların ifadeye çağrıldıktan ya da gönüllü teslim olduktan sonra farklı bahanelerle öldürüldüğünü öne süren gizli tanık, “Gönüllü teslim olduklarında hedef olmaktan çıkarak tekrar hedef haline getirildiler.” dedi.
Ocak-Şubat 2011 döneminde gözaltındayken birer birer öldürülen kişilerle ilgili “Gözaltında bizim korumamız altındaydılar. Yasalara göre üst aramasında olmaları beklenirken öldüler.” ifadesini kullandı.
Gizli tanık, Ciddi Olaylar Raporu’nda (SINCEREP) bu kişilerin üst araması sırasında silah bulundurmaya çalıştıkları gerekçesiyle vurulduklarının yer aldığını bildirdi. “Onları biz gözaltına aldık ve sonra da öldürülecekleri bir pozisyona soktuk.” dedi.
“N1785” isimli bir askerle yaptığı konuşmada kasıtlı olarak “savaşacak yaştaki erkeklerin” hedef alındığını duyduğunu, bunu “N2108” kod adlı askere de aktardığını belirtti.
ÖLDÜRÜLEN AFGANLARIN ÜZERİNE BIRAKILACAK “ÖDÜL SİLAHI”
Gizli tanık, benzeri birçok yasa dışı eylemin üst kademeler tarafından bilindiğini ve örtbas edildiğini ileri sürdü.
Soruşturma kapsamında “UKSF1” adlı birlikte görev yapan gizli tanık, yasa dışı faaliyetlere ilişkin raporların yanıltıcı bir şekilde tutulduğunu ve olayların meşru gösterilmeye çalışıldığını iddia etti.
Tanık, öldürülen bazı Afganların üzerine silah ve el bombası yerleştirildiğini; bu şekilde çekilen fotoğrafların raporlara eklendiğini savundu.
Aynı silahın iki farklı cesedin üzerinde bulunduğu olaydan söz eden gizli tanık, birimler arasındaki rekabetin bu yasa dışı ölümlerin sebeplerinden biri olabileceğini açıkladı.
Gizli tanık N1466’nın yayımlanan ifadesinde yer alan bazı kişi ve birim isimleri ise sansürlü olarak paylaşıldı.
Afganistan Konusunda Bağımsız Soruşturma Komisyonu, 2022 yılında yayınlanan BBC programında İngiliz askerlerinin 2010-2013 yılları arasında Afganistan’da 54 tutukluyu şüpheli koşullar altında öldürdüğünü ortaya çıkarmıştı.
O dönemin Savunma Bakanı Ben Wallace, bu iddiaların araştırılması için bir komisyon kurulacağını belirtmiş ve bu komisyon 2023 yılında çalışmalarına başlamıştır.
