VERİMLİLİK OUT, GÜVENLİK IN
1990’lı yıllardan itibaren ekonomide üretimin en ucuza yapıldığı yer kuralı yaygın bir şekilde kabul görmekteydi. Bu, küreselleşmenin de temel prensiplerinden birini oluşturuyordu. Ancak, NSS (Ulusal Güvenlik Stratejisi), bu kuralın geçerliliğinin artık sona erdiğini ifade ediyor.
Amerika Birleşik Devletleri, artık yalnızca en ucuz tedarik zincirine değil, aynı zamanda en güvenli olanına yöneliyor. Yani, Çin’den 1 dolara temin edilen bir parça, ABD için yalnızca ucuz bir girdi değil; aynı zamanda ulusal güvenliğe yönelik 100 dolarlık bir tehdit oluşturuyor.
Bu gelişme, küresel ticarette maliyet artışlarını gündeme getirirken, enflasyonun kalıcı hale gelme ihtimalini de barındırıyor. Verimliliğin göz ardı edildiği yeni bir döneme adım atılıyor.
GÜMRÜK DUVARLARI KALICI
NSS’de özellikle “Adil ticaret” ifadesine dikkat çekiliyor. Bu kelime oyunu, sadece diplomatik bir üslup değil, aynı zamanda gümrük vergilerinin geçici bir tedbir olmaktan çıkarak kalıcı bir dış politika aracı haline geldiğinin açık bir ifadesi. Ticaret yapmak isteyen her ülke, artık öncelikle ABD’nin dostu olup olmadığını sorgulamak zorunda. Gri alanların yok olduğu bu dönemde, tarafsız kalma lüksü ortadan kalkıyor.
ENERJİDE OYUN PLANI DEĞİŞİYOR
Dünya, Biden yönetimiyle başlayan yeşil dönüşüm hedeflerini tartışmaya devam ederken, NSS, masaya fosil yakıt güvenliğini öncelikli olarak koyuyor. ABD, kendi petrol ve doğalgaz kaynaklarını devreye sokacağını duyurdu. Bu durum, enerji fiyatlarını düşürerek hem kendi sanayisini desteklemeyi hem de Rusya ve İran gibi enerji ihracatçısı ülkelerin gelirlerine darbe vurmayı hedefliyor.
Net enerji ithalatçısı olan Türkiye gibi ülkeler için, petrol fiyatlarındaki düşüş kısa vadede olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir.
TEKNOLOJİ SOĞUK SAVAŞI
Belgedeki en sert ifadeler teknoloji alanına ayrılmış bulunmaktadır. ABD, kritik teknolojilerin (gelişmiş çipler ve yapay zeka gibi) Çin’in eline geçmesini önlemek için kapsamlı bir abluka uygulamayı planlıyor. Bu, dünya genelinde “Çin standardı” ve “Batı standardı” olarak iki ayrı teknolojik ekosistemin oluşacağını gösteriyor.
İhracat yapan firmalar, üretim yerlerini belirlerken dikkatli kararlar almak durumunda kalabilirler. Kullanılan yazılım veya donanımın Çin kökenli olup olmadığı, ABD pazarında satış yapmayı etkileyen önemli bir faktör haline geliyor.
TÜRKİYE İÇİN FIRSAT PENCERESİ Mİ?
Belgede “Friend-shoring” ifadesine yer veriliyor; yani dost ülkelerden tedarik anlamına geliyor. ABD, üretim merkezlerini Çin’den çıkararak daha güvenilir limanlara taşımayı planlıyor. Vietnam ve Meksika, bu konuda önemli pay alıyor. Ancak Türkiye, lojistik gücü, esnek üretim yeteneği ve NATO müttefiki kimliği ile bu pazarın önemli bir oyuncusu olmaya aday görünüyor.
NSS 2025 ile birlikte küreselleşmenin sona erdiği ve ticaret yollarının artık daha karmaşık ve sürprizlerle dolu bir hale geldiği açıkça görülüyor.
