ABD Başkanı Donald Trump, ulusal güvenlik gerekçeleriyle uygulanan yasakları gevşeterek teknoloji şirketi Nvidia’nın en güçlü yapay zeka çiplerini Çin’e satmasına onay verdi.
Başkan Trump, uzun süren lobi faaliyetlerinin ardından, Nvidia’nın gelişmiş yapay zeka çiplerinin Çin’e ihraç edilmesi için gerekli izinlerin verildiğini duyurdu.
Trump, sosyal medya platformu Truth Social’da yaptığı açıklamada, Nvidia’nın H200 serisi ürünlerini “onaylanmış müşterilere” satabilmek adına Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüştüğünü bildirdi.
Açıklamalarında, “Çin Devlet Başkanı Şi’ye, ABD’nin Nvidia’nın H200 ürünlerini, güçlü ulusal güvenliği korunacak şartlar altında onaylı müşterilere ulaştırmasına izin verileceğini ilettim. Başkan Şi’den olumlu bir yanıt aldım” ifadelerine yer verdi.
Ticaret Bakanlığı’nın anlaşmanın detaylarını belirlemek için çalışmalarını sürdürdüğünü ifade eden Trump, bu teklifi AMD ve Intel gibi diğer çip üreticilerine de sunmayı planladığını belirtti.
SATIŞ GELİRLERİNİN DÖRTTE BİRİ ABD HAZİNESİNE AKTARILACAK
Beyaz Saray’ın yeni stratejisine göre, bu satışlardan elde edilen gelirin yüzde 25’i ABD hükümetine aktarılacak. Bu oran, daha önce kısıtlamaların kaldırılması karşılığında önerilen yüzde 15’lik payın üzerinde bulunuyor ve federal hükümetin özel sektör anlaşmalarından doğrudan mali pay aldığı alışılmadık bir durumu ortaya koyuyor.
Trump, ağustos ayında Intel’den yüzde 10 hisse alınacağını duyurduğunu hatırlatarak, bu konuda da benzer bir yaklaşım benimseneceğini ifade etti.
Nvidia sözcüsü bu kararı memnuniyetle karşıladıklarını bildirerek, “H200 çiplerinin Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenen onaylı ticari müşterilere sunulması, Amerika için harika bir denge oluşturuyor” dedi.
Nvidia CEO’su Jensen Huang, yemin töreninin ardından Beyaz Saray ile sürdürülen diplomatik ilişkilere vurgu yaptı.
Huang, temmuz ayında yapay zeka zirvesine katılmış, geçen hafta Trump ile bir araya gelmiş ve Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman onuruna düzenlenen yemeğe davet edilmiştir.
CEO, önümüzdeki dört yıl içinde ABD’deki yapay zeka altyapısına 500 milyar dolar yatırım yapma taahhüdünde bulunmuştu.
Şirket, ekim ayında yaptığı açıklamada Çin pazarındaki payının yüzde 95’ten yüzde sıfıra gerilediğini ve yasakları “stratejik bir hata” olarak nitelendirdiğini duyurdu.
Çin pazarına geri dönmek, 4,5 trilyon dolarlık piyasa değeri bulunan bir şirket için milyarlarca dolarlık yeni bir gelir imkanı sağlamaktadır.
SENATÖRLER KONGRE SORUŞTURMASI TALEP ETTİ
Karar, Kongre’nin Demokrat kanadında çeşitli tepkilere yol açtı. Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren ve New Jersey Senatörü Andy Kim, Ticaret Bakanı Howard Lutnick’e gönderdikleri dilekçede, bu çiplerin Çin’in “gözetim, sansür ve askeri uygulamalarını” güçlendirme riski taşıdığını öne sürdüler.
Senatörler dilekçede, “Amerika’nın ulusal güvenliğini feda eden anlaşmalar yaparken Kongre’nin iki taraflı üyelerinin ve kendi uzmanlarınızın önerilerini görmezden gelmeyi bırakmanızı tavsiye ediyoruz” ifadelerine yer verdiler.
Elizabeth Warren, sosyal medyadan yaptığı çağrıda Nvidia CEO’su Jensen Huang’ın Kongre önünde yeminli ifade vermesini istedi.
Eski Başkan Joe Biden yönetimi, bu teknolojilerin Çin’e erişiminin kısıtlanmasının ABD’nin rekabet gücünü artırdığını savunuyordu.
Trump, bu politikaları eleştirerek, “O dönem geçmiştir! Benim yönetimim her zaman Amerika’yı ÖNCE tutacaktır” mesajını paylaştı.
EŞ ZAMANLI OLARAK ÇİP KAÇAKÇILIĞINA OPERASYON
Beyaz Saray ticaret kapılarını kontrollü bir şekilde açarken, ABD Adalet Bakanlığı, Çin’e yasa dışı yollarla çip kaçırma girişiminde bulunduğu iddia edilen bir şebekeye operasyon düzenledi.
Reuters’ın haberine göre, “Gatekeeper Operasyonu” çerçevesinde New York’ta yaşayan iki şahsa karşı suç duyurusunda bulunuldu.
Savcılık, şüphelilerin Nvidia H100 ve H200 çiplerini temin etmek amacıyla sahte alıcılar kullandığını ve ürünleri ABD’deki depolarda değiştirerek “Tayvan ve Tayland gibi üçüncü ülkelere gönderiliyormuş gibi” gösterdiğini ifade etti.
İddianameye göre, bu şebeke Kasım 2023’ten bu yana faaliyet gösteriyordu ve 160 milyon dolar değerinde çipi yasa dışı yollarla ihraç etmeye çalışıyordu.
Adalet Bakanlığı yetkilisi Nicholas J. Ganjei, “Gatekeeper Operasyonu, en son yapay zeka teknolojisini Amerikan çıkarlarına karşı kullanacak kişilere aktararak ulusumuzun güvenliğini tehdit eden sofistike bir kaçakçılık ağını ortaya çıkardı” dedi.
WASHINGTON’IN STRATEJİK BAĞIMLILIĞI
Çip ticareti üzerindeki bu politika değişikliği, ABD’nin ham madde tedariki konusundaki hassas durumunu gündeme getirdi.
Yarı iletken üretiminde kritik öneme sahip olan galyumun yüzde 95’i ve germanyumun yüzde 80’i Çin’den ithal ediliyor.
Avrupa endüstri derneği CRMA’nın verilerine göre, Pekin yönetimi bu ham maddelerin küresel üretiminde tekel konumunda bulunuyor.
ABD, 2022 yılında yürürlüğe giren “Çip ve Bilim Yasası” ile yerli üretimi teşvik etmeye çalışırken, Tayvanlı TSMC şirketi Arizona’da 100 milyar doların üzerinde yatırımla tesis kuracağını duyurmuştu.
H100 ve H200 serisi çipler, özellikle yapay zeka uygulamaları ve askeri sistemlerin geliştirilmesi için kritik bir öneme sahip.
ÇİP SAVAŞLARI
Biden döneminde ABD, ulusal güvenlik açısından risk teşkil edebilecek kritik teknolojilerin başka ülkelerle paylaşılmasını engellemeyi, Çin ile rekabet politikasının temel unsur haline getirmişti.
Bu bağlamda, Biden, 10 Ağustos 2022 tarihinde, Çinli üreticilerin ileri seviye çip teknolojilerine erişimini sınırlayan hükümlerin yer aldığı Çip ve Bilim Yasası’nı onaylayarak yürürlüğe koymuştu.
ABD Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 7 Ekim 2022’de yaptığı duyuruda, Çin’in en büyük bellek çipi üreticisi Yangtze Memory Technologies ile en büyük yarı iletken ekipman üreticilerinden Naura Technology Group’u dahil ederek 31 şirket ve kuruluşu İhracat Kontrol Listesi’ne eklemişti.
Öte yandan, Biden, ihracat kısıtlamalarına ilave olarak, 10 Ağustos 2023 tarihinde Çip ve Bilim Yasası’nın kabul edilmesinin yıldönümünde imzaladığı başkanlık kararnamesi ile yarı iletkenler, kuantum bilgi teknolojileri ve yapay zeka sistemlerini kapsayan stratejik alanlarda Amerikan şirketlerinin Çin’de girişim sermayesi yatırımı yapmasını kısıtlamıştı.
Biden yönetimi, son olarak 2 Aralık 2024 tarihinde, 24 farklı çip üretim ekipmanıyla yarı iletken geliştirme süreçlerinde kullanılan üç ayrı yazılım kategorisinin Çin’e ihracatına kısıtlamalar getirdiğini açıklamıştı.
Trump yönetimi, selefinin Çin’e yönelik çip kısıtlamalarını sürdürmüş, bunun yanı sıra yapay zeka çiplerinin ihracatını denetim altına almış ve çip tasarımında kullanılan yazılımların Çin’e satışını durdurmuştu.
