Bilim insanları, şempanzelerin yalnızca kendi yaralarını değil, aynı zamanda başkalarının yaralarını da tedavi ettiklerini tespit etti.
İngiltere’nin Oxford Üniversitesi’nden araştırmacılar, Uganda’daki Budongo Ormanı’nda yaşayan şempanzelerin, kendi yaralarının yanı sıra diğer şempanzelerin yaralarını da iyileştirdiğini gözlemledi. Bu olgu, “prososyal yara bakımı” olarak adlandırılarak, insanlara özgü sağlık davranışlarının evrimine dair yeni ipuçları sunuyor.
Araştırmanın önde gelen ismi primat araştırmacısı Dr. Élodie Freymann, benzer davranışların daha önce farklı bölgelerde kaydedilmiş olsa da, oldukça nadir görüldüğünü dile getirdi. Dr. Freymann, Uganda’daki bu gözlemlerin, şempanzeler arasında tıbbi bakım davranışının beklenenden daha yaygın olabileceğini gösterdiğini ifade etti ve bu bulguların insan tıbbının evrimsel kökenlerine dair anlayışımıza katkıda bulunabileceğini vurguladı.
YARALARA BİTKİSEL MÜDAHALE VE TEMİZLİK DAVRANIŞLARI
Araştırma çerçevesinde dört ay boyunca Budongo’daki Sonso ve Waibira toplulukları gözlemlendi. Bu süre zarfında 41 yara bakımı vakası kaydedildi. Bunların 34’ü bireyin kendi kendine yaptığı bakım, 7’si ise başka bir bireye yapılan prososyal bakım şeklindeydi.
Kaydedilen 7 prososyal bakım olayının 4’ü yara tedavisi, 2’si tuzaklardan kurtarma yardımı ve 1’i hijyen desteği şeklindeydi.
Araştırmacılar, şempanzelerin yaralara müdahale etmek için farklı teknikler kullandığını belirtti. Bu teknikler arasında doğrudan yara yalama, parmak yalama sonrası baskı uygulama, yaprakla pansuman yapma ve bitkileri çiğneyip yaranın üzerine uygulama gibi yöntemler yer aldı. Ayrıca, çiftleşme sonrası genital temizlik ve dışkılamadan sonra yaprakla anüs silme gibi hijyen davranışları da dikkat çekti.
GENETİK BAĞLANTI OLMADAN YARDIM EDİYORLAR
Yardım davranışlarının belirli bir yaş veya cinsiyet grubuyla sınırlı olmadığı ve genetik olarak akraba olmayan bireyler arasında da gerçekleştiği gözlemlendi. Bu durum, şempanzelerin yardım davranışlarının yalnızca genetik faydaya dayanmamakla birlikte, sosyal bağlarla da ilişkili olabileceğini ortaya koyuyor. Araştırmaya göre, Sonso topluluğundaki şempanzelerin yaklaşık yüzde 40’ı, insan tuzakları nedeniyle çeşitli yaralanmalar yaşamış. Araştırmacılar, bu tür tehlikelerin yüksek olduğu ortamlarda bireylerin birbirine yardım etme eğiliminin artabileceğini ileri sürdü.
Araştırma, hayvanlar aleminin diğer türlerinde de görülen yardımseverlik davranışlarına yeni bir örnek teşkil etti. Daha önce Gabon’daki şempanzelerde yaralara böcek uygulandığı, filler ve yunuslar gibi hayvanların ise yaralanan veya hasta olan bireylere dokunma, sürükleme veya temizlik yapma gibi davranışlar sergilediği kaydedilmişti. Ayrıca, laboratuvar ortamında bir farenin bilinçsiz bir arkadaşına “ilk yardım” uygulayarak hava yolunu açtığı görüntüler de bu yıl yayımlanmıştı. Araştırma, Frontiers in Ecology and Evolution dergisinde yayımlandı. Bilim insanları, bu tür davranışların hangi sosyal ve ekolojik koşullarda ortaya çıktığını anlamak için daha fazla gözleme ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
