Macaristan’ın ev sahipliği yaptığı Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Zirvesi’nde, Devlet Başkanları Konseyi tarafından kabul edilen Budapeşte Bildirisi, teşkilat içindeki birlik ve Türk Devletleri arasındaki dayanışmanın önemini vurguladı. Ayrıca, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC), diğer gözlemci ülkeler olan Macaristan ve Türkmenistan ile Türk dünyasının ayrılmaz bir parçası olduğu ifade edildi.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre, 20-21 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen zirve sırasında kabul edilen bildiride, Türk Devletleri arasındaki birlik, dayanışma ve KKTC’ye yönelik güçlü destek beyan eden unsurlar öne çıktı. Türkiye açısından büyük bir önem taşıyan maddelere de yer verildi.
Bildiride, KKTC’nin diğer gözlemcilerle birlikte Türk dünyasının ayrılmaz bir parçası olduğuna ve TDT’nin çalışmalarına olan katkılarının takdir edildiğine dair maddeler kabul edildi.
Kıbrıs Türklerinin eşit haklarının güvence altına alınmasının gerekliliği ile Kıbrıs sorununun mevcut gerçekliklere göre kabul edilebilir çözümler ile ele alınması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, TDT Aksakallar Konseyi’nin 17. Toplantısı’nın 1-2 Mayıs tarihlerinde Girne’de gerçekleştirilmesinin önemine de değinildi. Türk Dünyası Vizyonu-2040 Belgesi çerçevesinde, üye devletlerin ulusal çıkarları açısından önemli konularda siyasi dayanışmayı ve karşılıklı desteği güçlendirme iradesi hatırlatıldı.
Bildiride, Türk Devletleri arasındaki dayanışmayı zedelemeyi amaçlayan girişimlerin engellenmesinin önemine vurgu yapılarak, KKTC’nin de dahil olduğu TDT Gözlemcilerinin spor ve gençlik alanındaki değişim programlarına ev sahipliği yapmaları teşvik edildi.
TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL ROLÜNE TAKDİR
Bildiri metninde, Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğü ve güvenliği konusundaki yapıcı rolü takdirle karşılandı. Suriye’nin tüm bileşenleri ile kapsayıcı bir siyasi sürece ulaşma çabaları ile yaptırımların kaldırılması yönündeki çabaları desteklediği ifade edildi.
Ayrıca, Gazze’deki insani durumun ciddiyeti ele alınarak, kalıcı bir ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılması gerektiği belirtildi. Filistinlilerin Gazze’den uzaklaştırılmasına yönelik her türlü girişim reddedilirken, İsrail-Filistin çatışmasında adil ve kalıcı bir çözüme ulaşılmasının önemine dikkat çekildi.
AFGANİSTAN ÇALIŞMA GRUBU KURULDU
Bildiri, TDT Üye Devletleri’nin Afganistan ile ilgili ortak tutumunu geliştirecek Afganistan Çalışma Grubu’nun kurulmasını memnuniyetle karşıladı. Ayrıca, cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısı doğrultusunda, Türk dünyasının ortak bayramı Nevruz’un kutlanmasına yönelik etkinliklerin düzenlenmesi için talimatlarda bulunuldu.
Her türlü ırkçılık, ayrımcılık ve nefret söylemi ile mücadelede işbirliği yapılacağı ifade edildi, bu konularda uluslararası platformlardaki çabaların uyumlaştırılacağı taahhüt edildi.
TERÖRLE VE SİBER SUÇLARLA ORTAK MÜCADELE ÇAĞRISI
Bildiride, üye devletler, terörizm, uluslararası organize suçlar ve siber suçlarla mücadele için ortak çabaların sürdürülmesi yönünde cesaretlendirildi. Ayrıca, TDT kapsamında savunma sanayisinde çok taraflı işbirliğinin güçlendirilmesi konusunda bir irade ortaya konması gerektiği vurgulandı.
Türk Devletlerinin BM ve diğer uluslararası kuruluşlar üzerindeki adaylıkları da önemle ifade edildi. Türkiye’nin 2037-2038 döneminde BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliği için adaylığı, 2025-2029 dönemi için UNESCO Yürütme Kurulu ve 2026-2028 dönemi için BM Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) adaylıkları memnuniyetle karşılandı. Bunun yanı sıra, Türk dünyasına katkılarından dolayı bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar’a TDT Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülü verilmesi de onaylandı.
