AA muhabiri, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’ndan edindiği bilgilerle, hac ibadeti ile ilgili merak edilen konuları 10 soru üzerinden derledi.
1 – Hac kimlere farzdır?
Hac, sağlık durumu, maddi olanaklar ve seyahat güvenliği açısından haccetme yeteneğine sahip, akıl sağlığı yerinde ve büluğ çağına ulaşmış Müslümanlara farzdır. Bu özellikleri taşıyan birey, imkan elde ettiğinde gecikmeden haccını yerine getirmelidir.
Hac kota sınırlamaları nedeniyle müracaat ederek kuradan ismi çıkmamış olan ve bu nedenle hacca gidemeden vefat eden kişiler, imkan bulamadıkları için borçlu sayılmazlar. Hac yolculuğunu karşılayamayacak kadar hasta veya yaşlı olanlar ise hacca gitmekle yükümlü değildir.
2 – Hacda kurban ne zaman kesilir?
Hanefi mezhebine göre, kurban bayramının ilk üç gününde kesilir. Önceden kesilmesi durumunda, tehir edilerek daha sonra kesilmesi gerektiğinde ek olarak bir koyun veya keçi kesilmesi gerekecektir. Şafii mezhebi ise kurbanın bayramın 4. günü gün batımına kadar kesilebileceğini belirtir.
3 – Vekalet yoluyla hac yapılabilir mi?
Hac farz olan bir kişinin sağlık, yaş veya başka sebeplerle bizzat hac yapamayacağı durumda, başkasını vekil (bedel) göndererek vekalet yoluyla hac yaptırması mümkündür. Bu kişiler hayattayken birini vekil olarak gönderebileceği gibi, mirasçılarına da kendi adına bedel hac yaptırılmasını vasiyet edebilir.
4 – Evlenme çağında bekar çocuğu olan kişi hacca gitmeyi erteleyebilir mi?
Haccetme imkanına sahip, hür, akıl sağlığı yerinde ve büluğ çağında olan Müslümanların ömürlerinde bir kez haccetmeleri farzdır. Bu şartları taşıyan bir kişi, evlenme çağında bekar çocuğu olsa dahi hacca gitmekle yükümlüdür. Hacca gitmeyip birikimini çocuğunu evlendirmek için kullanan kişi, haccı yerine getirme yükümlülüğünden kurtulmuş sayılmaz.
5 – Kura sistemi dışında hacca gidebilmek için farklı yöntemlere başvurmak caiz midir?
Hac, belirli zaman, mekan ve şekillerde yerine getirilen bir ibadettir. Bireyin hac ibadetinin kabul olması için Müslüman, ergenlik çağına ulaşmış ve akıl sağlığı yerinde olması, hac mevsiminde Mekke’de bulunması gerekir. Bu koşulları yerine getiren kimsenin ibadeti, fıkhi ölçülere göre geçerli olur.
Ancak kura yöntemiyle hacca gidemeyenlerin farklı meslek vizeleriyle hacca gitmeleri yalan beyan olarak değerlendirileceğinden dinen caiz değildir. Allah tarafından konulan yalan söyleme yasağı, İslam ahlakıyla çelişen bir durumdur.
6 – Çocuklarını bırakacak güvenli bir yeri olmayan kişinin hacca gitmesi farz mıdır?
Kendisine hac farz olan kişinin, çocuklarını bırakacak güvenli bir yer bulamaması durumunda, bu imkana sahip oluncaya kadar hacca gitmek zorunda değildir. Böyle biri, güvenli bir yer bulduğunda hemen bu yükümlülüğünü yerine getirmelidir.
7 – Evli bir kadın, kocasının izni olmadan veya yanında mahremi olmadan hacca gidebilir mi?
Hanefi ve Hanbeli mezheplerine göre, kadının hacca gidebilmesi için yanında bir mahreminin bulunması gerekmektedir. Şafii mezhebine göre, üç veya daha fazla güvenilir kadın, beraberlerinde eş veya mahrem olmaksızın hacca gidebilir. Maliki mezhebi ise, güvenilir bir grup içinde bulunan bir kadının yalnız gitmesine müsaade eder.
Hanefi mezhebi açısından, evli kadının yanında mahremi olmadan hacca gitmesi uygun görülmez. Ancak kocasının rızasını alan bir kadın, güvenilir bir hac organizasyonu aracılığıyla Şafii ve Maliki mezheplerine uyarak böyle bir ibadeti yerine getirebilir. Haccın koşullarını taşıyan bir kadının yanında bir mahremi varsa, eşinin ona hacca gitmesini engellemesi söz konusu olamaz.
8 – Sağlık nedeniyle gücü yetmeyen kişi hac bedelini sadaka olarak vermekle hac sorumluluğundan kurtulur mu?
Hac ibadetini yapamayacak durumda olan veya yaşlandığı için hacca gidemeyen kişiler, başkasını vekil olarak gönderebilir. Ancak vekil gönderme masraflarını fakirlere sadaka vermek veya bir hayır kurumuna bağışlamakla hac yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılmazlar. Böyle bir durumda hac borcu düşmez, ancak sadakanın sevabı alınır.
9 – Borçlanarak hacca gitmek doğru mudur?
Maddi yönden hacca gitmeye imkan bulamayan kişilerin borçlanarak hacca gitmeleri gerekmez. Ancak borç alarak hacca gidildiğinde, bu ibadet geçerli olur ve kişinin hac sorumluluğu da düşer.
Hac farzı için gerekli şartlara sahip olup hac mevsiminde parası bulunmayan ve borç alarak bunu sonradan ödeme imkânı olan kişilerin borçlanarak hacca gitmeleri uygun bir yaklaşım olarak görülmektedir.
10 – Bankada vadeli hesapta bekletilen parayla hac yapılır mı?
İslam dini, bireylerin meşru işlerle geçimlerini sağlamakla yükümlüdür. İbadetlerin de helal kazançla ifa edilmesi esastır. Bankada vadeli hesapta bekletilen paranın aslı helal kabul edildiği için bu parayla hacca gidilebilir. Ancak bu hesapta elde edilen faiz gelirleri, sevap beklenmeden ihtiyaç sahiplerine dağıtılmalı ve tövbe edilmelidir.
