ESA tarafından işletilen Solar Orbiter, Güneş’in kutuplarını görüntüleyen ilk uzay aracı olma özelliğini taşıyor. Elde edilen görüntüler, Güneş’in manyetik alanı, döngüleri ve işleyişi hakkında eşsiz bilgiler sunuyor.
Şimdiye dek Güneş’in görüntüleri yalnızca ekvator çevresinden alınmıştı. Bu durum, Dünya’nın ve uzay araçlarının Güneş etrafında döndüğü ekliptik düzlemden kaynaklanıyordu.
Ancak Solar Orbiter, yörüngesini bu düzlemin dışına eğerek Güneş’i tamamen yeni bir perspektiften gözler önüne seriyor.
DAHA İLERİSİ GELİYOR
ESA’nın yaptığı açıklamaya göre, Solar Orbiter, Güneş’in güney kutbunu gözlemlediği esnada ekvator bölgesinin 17 derece altından görüntüler aldı. Bu, Güneş’i doğrudan görebilen bir açıyla inceleme fırsatı sundu.
Uzay aracı, önümüzdeki yıllarda yörüngesini daha da eğerek kutuplara dair daha net görüntüler elde edecektir.
ESA Bilim Direktörü Prof. Carole Mundell, “Bugün insanlık olarak Güneş’in kutbuna dair ilk görüntüleri elde ediyoruz” ifadesini kullandı.
Mundell, “Güneş, yaşam kaynağımız olan en yakın yıldızdır; ayrıca modern uzay ve yer sistemleri üzerinde etkileri vardır. Bu nedenle Güneş’in nasıl çalıştığını anlamamız ve davranışlarını tahmin etmeyi öğrenmemiz son derece önemlidir” dedi.
DAĞINIK MANYETİZMA
Solar Orbiter’ın kutup gözlemlerinden elde edilen ilk bilimsel bulgulardan biri, Güneş’in güney kutbunda mevcut olan manyetik alanın oldukça karmaşık bir yapı sergilediği yönünde.
Normal bir mıknatısın belirgin kuzey ve güney kutupları varken, Solar Orbiter’ın ölçümleri, Güneş’in güney kutbunda hem kuzey hem de güney kutuplu manyetik alanların bulunduğunu ortaya koyuyor.
Bu dağınıklığın, yalnızca kısa bir süre için “solar maksimum” döngüsünde ortaya çıktığı bilinmektedir. Güneş, her 11 yılda bir döngüsünü tamamlayarak yenisini başlatıyor. 2019 yılında ise 25. döngüsüne girdi.
Bu 11 yıllık döngüler boyunca Güneş’in manyetik kutupları düzenli olarak yer değiştiriyor. Daha sakin olan dönemler, yani yıldızdaki patlamaların ve lekelerin minimum seviyeye indiği süreçler “solar minimum” olarak adlandırılırken, güneş lekelerinin arttığı ve patlamaların sıklık kazandığı dönemler “solar maksimum” şeklinde tanımlanıyor.
JEOMANYETİK FIRTINALARIN SIRRI ÇÖZÜLEBİLİR
Güneş, özellikle “solar maksimum” gibi hareketli evrelerde sık sık lekelere ve patlamalara ev sahipliği yapıyor. Bu olaylar neticesinde uzaya savrulan radyoaktif parçacıklar, Dünya’ya ulaştıklarında Güneş fırtınalarına veya jeomanyetik fırtınalara sebep olabiliyor.
Güneş fırtınaları, GPS sistemlerini ve radyo iletişimini kesintiye uğratarak, yeryüzünde iletişimin aksamasına ve elektrik kesintilerine yol açabiliyor. Ayrıca bu durum, yörüngedeki uyduları da etkileyerek astronotlar için tehlikeli olabiliyor.
Bilim insanları, bu fırtınaları önceden tahmin etmenin yollarını uzun zamandır araştırıyor. Solar Orbiter’ın verileri, bu parçacıkların Güneş rüzgarı şeklinde nasıl fırlatıldığını keşfedecek potansiyele sahip. Güneş’in bu fırtınaları nasıl oluşturduğunu anlamak, misyonun temel bilimsel hedeflerinden birini oluşturuyor.
Fransız araştırmacı Frédéric Auchère, “Güneş’ten çıkan rüzgarın ölçümleri, kutupların karanlıkta kalması nedeniyle zorluk yaşıyordu. Ancak şimdi Solar Orbiter ile yüksek enlemlerden ölçümler alma imkanına sahibiz” değerlendirmesini yaptı.
“Bu, Güneş fiziğinde bir devrim yaratacak” biçiminde konuştu.
