Bilim insanları, Dünya’nın derinliklerindeki manto katmanında, katı halde bulunan kayaların yavaş ama sürekli bir akış sergilediğini keşfetti. Bu akıntıların, birçok jeolojik olgunun arkasındaki görünmeyen güç olabileceği düşünülüyor.
ETH Zürih Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, gezegenimizin yüzeyinin 2 bin 700 kilometre derinliğinde dikkat çekici bir buluşa imza attı. Araştırmacılar, Dünya’nın iç kısımlarında katı kaya akıntılarının hareket ettiğini kanıtladı. Bu durum, erimiş magma gibi sıvı bir forma sahip olmayıp, yüzeyde gördüğümüz kırılgan kaya yapılarından da farklılık gösteriyor.
UZUN SÜRE ŞÜPHELENİYORDULAR Bu durum, bilim dünyasında uzun zamandır tartışılan bir konuydu ve nihayetinde ilk kez doğrulanmış oldu: Derinlerde mevcut olan kayalar, kaynayan bir su tenceresindeki gibi konveksiyon akımları ile hareket ediyor. Araştırma ekibin lideri, Profesör Motohiko Murakami, “Keşfimiz, Dünya’nın yalnızca yüzeyde değil, aynı zamanda iç yapısında da sürekli bir hareket olduğuna işaret ediyor” şeklinde değerlendirdi.
KAYA AKINTILARI HARİTALANACAK Bu buluş, bilim insanlarına Dünya’nın derinliklerinde gizli kalan kaya akıntılarını haritalama fırsatı sunuyor. Bu akıntıların ileride volkanlar, depremler, tektonik hareketler ve hatta Dünya’nın manyetik alanını tetikleyen görünmeyen bir motoru açıklayabileceği öngörülüyor. Murakami, “Nihayet bulmacanın kayıp parçasını keşfettik” ifadesini kullandı.
ALIŞILMIŞIN DIŞINDA BİR KATMAN VAR Dünya’nın yapısı, kabuk, manto ve çekirdek olmak üzere üç ana katmandan oluşuyor. Bu dikkat çekici keşif, mantonun “D katmanı” olarak bilinen ve alışılmadık özellikler gösteren bölgesinde gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde ortaya çıkmıştır. Depremler sırasında yayılan sismik dalgaların bu katmana ulaştığında hızlandığı gözlemleniyor; bu durum, dalgaların farklı bir madde ile etkileşime girdiği fikrini destekliyor.
YERALTI KAYA AKINTISI Bu adım, D katmanının aslında 2 bin 700 kilometre derinlikte bulunan dev bir yer altı kaya akıntısı olduğunu ortaya koyuyor. Bu akıntı, yılda yalnızca birkaç santimetre hareket etse de, milyarlarca yıl içinde büyük ölçekli bir yer değiştirme yaratarak dikkat çekiyor. Uzmanlar, mantonun yapısının katı olmasına rağmen, uzun zaman dilimlerinde sıvı gibi akabildiğini vurguluyor.
DÜNYA’NIN DERİNLİKLERİNDE GİZLİ DİNAMİKLER
Dört milyar yıllık bir süreçte, sadece birkaç santimetrelik bir hareketin bile devasa bir yer değiştirme etkisi yapabileceği ifade ediliyor. Bu keşif, Dünya’nın derinliklerindeki gizli dinamikleri anlamakta önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
