İran’ın nükleer silah üretme kapasitesine yakın olduğunu iddia ederek saldırıya geçen İsrail’in, uzun yıllardır kendi gizli nükleer silah programını yürüttüğü ortaya çıktı.
İsrail’in İran’a başlattığı saldırının ve İran’ın karşı saldırılarının altıncı gününe girmesiyle birlikte, İsrail’in nükleer silah üretimine dair iddiaları yeniden gündeme geldi. The Wall Street Journal (WSJ) gazetesinde yer alan habere göre, 1948’te kurulan İsrail devleti, “hayatta kalmayı güvence altına almak” amacıyla bir nükleer program oluşturma yoluna gitmiştir. Ancak, bu program İsrail tarafından resmen kabul edilmemektedir.
EN AZ 90 SAVAŞ BAŞLIĞI OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR
Londra’daki Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü nükleer güvenlik uzmanı Alexander K. Bollfrass, İsrail’in bu durumu ne yalanlayacağını ne de kabul edeceğini dile getirdi. Bollfrass’a göre, İsrail’in Ortadoğu’daki nükleer silahları “getirecek” ilk ülke olmayacağına dair açıklamaları, mevcut nükleer silah programını saklama çabası olarak değerlendirilebilir.
Silah Kontrolü ve Nükleer Silahların Yaygınlaşmasının Önlenmesi ve Nükleer Tehdit İnisiyatifi’nin raporlarına göre, İsrail’in en az 90 nükleer savaş başlığına sahip olduğu ve bu silahları üretmek için yeterli nükleer fisyon maddesine erişimi bulunduğu öne sürülmektedir. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ise dünyada 30 ülkenin nükleer silah geliştirme kapasitesine sahip olduğunu belirtse de, bunlardan yalnızca dokuzunun gerçek anlamda silah sahibi olduğunu kabul etmektedir. İsrail, bu silahlara sahip ülkeler arasında en az mühimmata sahip olanıdır.
İSRAİL, BM ANTLAŞMASINA TARAF DEĞİL
Ayrıca, İsrail, Hindistan, Pakistan, Kuzey Kore ve Güney Sudan ile birlikte Birleşmiş Milletler (BM) Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na imza atmayan beş ülkeden bir tanesidir. 1970 yılında yürürlüğe giren bu antlaşma, ülkelerin nükleer enerjiyi barışçıl amaçlarla kullanmalarını ve nükleer silahların yayılmasını engellemeyi taahhüt etmektedir. Iran, bu antlaşmaya taraf olan ülkeler arasında yer almaktadır.
İsrail, antlaşmayı imzalaması için sahip olduğu nükleer silahlardan vazgeçmesi gerekmektedir. Bu antlaşmada, İngiltere, Çin, Fransa, Rusya ve ABD gibi resmi nükleer devletleri tanımaktadır ki bu ülkeler ayrıca BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri arasındadır.
İSRAİL’İN NE ZAMANDIR NÜKLEER SİLAHLARI VAR?
İsrail Atom Enerjisi Komisyonu, 1952 yılında kurulmuş ve ilk başkanı Ernst David Bergmann, nükleer bombaların üretilmesinin, bir daha asla “koyunlar gibi kıyıma götürülmeyecekleri”ni garanti edeceğini ifade etmiştir. Araştırmalara göre, İsrail, 1958 yılında güneydeki Dimona’da nükleer silah geliştirme tesisinin inşasına başlamıştır. 1960 tarihli deşifre olmuş bir ABD istihbarat raporu, Dimona projesinin plütonyum üretimi için yeniden işleme tesisini de kapsadığını belirtmektedir.
Buna ek olarak, Silah Kontrol Derneği, İsrail’in 1967 yılında gizlice nükleer patlayıcıları inşa etme kapasitesine ulaşmış olduğunu ifade ediyor. Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu’na göre, 1973 yılı itibarıyla ABD, “İsrail’in nükleer silahları olduğuna ikna olmuş” durumdaydı.
İSRAİL’İN NÜKLEER SİLAHLARI NEREDE?
İsrail’in savaşta bugüne kadar nükleer silah kullanmadığı belirtiliyor. Yahudi Sanal Kütüphanesi’nde yer alan bilgilere göre, 1967 ve 1973 Arap-İsrail savaşlarında İsrail’in nükleer bombalar hazırladığı düşünülüyor. Son elli yılda basına yansıyan haberlerde, özellikle İsrail’in güneyindeki Negev Çölü gibi yeraltı alanlarında nükleer silah testleri yaptığı duyurulmuştu. Bu testlerden birinin, Eylül 1979’da kayıtlara geçtiği ifade ediliyor.
Bu durum, o dönem tespit eden uydu sebebiyle “Vela olayı” adıyla anılmış, eski ABD başkanı Jimmy Carter’ın 2010’da yayınlanan Beyaz Saray günlüklerinde, İsrail’in Güney Afrika yakınlarında nükleer patlama gerçekleştirdiğine dair artan bir inanç olduğuna yer verilmiştir. İsrail’in nükleer silah programının Dimona’da olduğu inancı hâkimdir. Ancak, uzmanlara göre UAEA denetçileri, daha önce buraya hiç gitmemiştir ve İsrail ile UAEA arasında burayı denetlemeye yönelik bir anlaşma da yoktur. 1960’lı yıllarda bazı ABD’li bilim insanlarının burayı ziyaret ettiği ve nükleer programın barışçı olduğuna karar verdiği bilinmektedir, fakat bu ziyaretlerden sonra tekrar gitmiş olmalarına dair kamuya yansıyan bir bilgi mevcut değildir.
UYDU GÖRÜNTÜLERİ ORTAYA KOYDU: DİMONA’DA YENİ İNŞAAT
Son beş yıl içinde elde edilen uydu görüntüleri, Dimona bölgesinde yeni bir inşaat faaliyetinin gerçekleştiğini göstermektedir. Uzmanlar, bunun tesiste en azından tadilat ve modernizasyon çalışmalarına işaret ettiğini belirtmektedir. Bazı uzmanlar, İsrail’in nükleer kapasitesini artırmak amacıyla Dimona’da yeni bir reaktör inşa etmekte olduğunu iddia ediyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından geçen hafta yayımlanan bir rapor, İsrail’in buradaki bir reaktör alanını plütonyum üretimi için güncellediğini gözler önüne sermiştir. Plütonyum, hem nükleer silah amaçlarıyla hem de uzay gibi barışçıl hedeflerle kullanılabiliyor.
