İsrail’in İran’a yönelik saldırıları sonucu Hürmüz Boğazı’ndaki sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) sevkiyatlarında ve bölgedeki gaz arzında yaşanabilecek aksaklıklara dair endişeler, Avrupa’da gaz fiyatlarının bir hafta içinde yüzde 15 oranında artmasına neden oldu.
Basra Körfezi’nin girişindeki Hürmüz Boğazı, Ortadoğu’dan gelen LNG ve petrol üretimini Umman Denizi ve Hint Okyanusu üzerinden dünya pazarlarına ulaştırmaktadır. Küresel LNG ticaretinin yaklaşık yüzde 20’si bu boğazdan geçerken, bölgedeki önemli LNG üreticileri olan Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin ihracatlarının tamamı Hürmüz Boğazı’ndan gerçekleştiriliyor.
Avrupa, Rus gazı tedarikinde kayıpların ardından LNG’ye olan bağımlılığını artırmış durumda ve bu nedenle Ortadoğu’dan sağlanan LNG ithalatı önemli bir yere sahip. İsrail’in İran’a düzenlediği saldırıların ardından bölgedeki gaz ve LNG arzında aksamalar olabileceğine dair çıkan riskler, Avrupa gaz fiyatlarını yukarı yönlü etkilemiştir.
Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF’de temmuz ayı vadeli sözleşmelerde, gaz fiyatları son bir hafta içerisinde yaklaşık yüzde 15 artış gösterdi. 12 Haziran’da megavatsaat başı 36,2 avrodan kapanan fiyatlar, hafta boyunca dalgalı bir seyir izleyerek, 18 Haziran’da 38,7 avroya ulaştı. 19 Haziran’da ise 39,3 avrodan işlem görmesine rağmen, gün sonunda 41,5 avroya yükseldi. Böylece, Avrupa gaz fiyatları, 31 Mart’tan bu yana görülen en yüksek seviyeye erişti. Ağustos ayı vadeli sözleşmelerde ise fiyatlar megavatsaat başına 41,9 avroya çıkmıştır.
Fiyat artışları, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğine dair kaygılarla meydana geldi. İran’ın bu boğazı kapatma ihtimali oldukça düşük olarak değerlendiriliyor. Ancak bu durum gerçekleştiğinde, Avrupa’nın gaz tedarikinin yaklaşık yüzde 4’ünü karşılayan Katar’dan LNG tedarikinin olumsuz etkilenmesi muhtemeldir. Katarlı yetkililer, deniz trafiğinin normal seyrinde devam ettiğini belirtse de, tanker operatörleri Hürmüz Boğazı geçişlerine karşı temkinli davranmaktadır.
Avrupa’nın 2024 yılı LNG ithalatının yüzde 46’sını ABD sağlarken, onu yüzde 16 ile Rusya, yüzde 11 ile Cezayir, yüzde 10 ile Katar, yüzde 5 ile Norveç ve yüzde 4 ile Nijerya izlemektedir. Ayrıca, mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıkları nedeniyle artan soğutma talebi ve bu talebin karşılanmasında gazdan elektrik üretiminin öneminin yükselmesi, gaz fiyatları üzerinde ek bir baskı unsuru oluşturmaktadır.
Fiyatlardaki artış, gaz depolarının doluluk oranı iyi seviyelerde olmasına rağmen, Avrupa’nın enerji bağımlılığının hala kırılgan bir durumda olduğuna işaret etmektedir. Öte yandan, bu hafta ortasında, yedi LNG tankerinin Hürmüz Boğazı’na girmeyerek, Umman açıklarında bekleme pozisyonuna geçtiği görülmüştür.
