İran, ABD’nin İsrail’e destek vermesi durumunda Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceği uyarısında bulundu. Bu boğaz, dünya genelinde önemli bir petrol geçiş noktası olarak biliniyor. Peki, bu durum ne kadar mümkün? İran, boğazı kapatma girişimlerinde hangi önlemleri alabilir? Potansiyel sonuçları neler olur?
İran Meclisi’nin kıdemli üyelerinden Ali Yezdihah, yarı resmi Mehr haber ajansına yaptığı açıklamalarda, “Eğer ABD, siyonistlerin yanında savaşa dahil olursa, İran’ın ABD ve Batılı ülkelere baskı uygulamak amacıyla petrol ticaretinin geçişini engelleyebilme hakkı doğar.” ifadelerini kullandı. Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanlık Divanı üyesi Behnam Saeedi de İran’ın düşmanlarına karşı alternatif seçenekleri bulunduğunu ve Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının bunlardan biri olduğunu dile getirdi. Bu açıklamalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer tesislerine yönelik askeri müdahale kararı alma ihtimali konusundaki spekülasyonların gündeme gelmesiyle birlikte yapıldı.
HÜRMÜZ BOĞAZI NEDEN ÖNEMLİ?
Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’ni Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne bağlayan dar bir su yolu olarak tanımlanır. En dar noktası 33 kilometre olan boğazda, her iki yönde yaklaşık 3’er kilometrelik gemi geçiş koridorları bulunmaktadır. Dünya petrol ticaretinin bu boğazdan geçen kısmı yaklaşık yüzde 26’dır ve bu, Hürmüz Boğazı’nı küresel enerji piyasaları açısından kritik bir konuma yerleştirir. Uluslararası Enerji Ajansı’nın verilerine göre, boğazda yaşanabilecek herhangi bir kesinti, küresel petrol fiyatlarını derinden etkileme potansiyeline sahiptir.
İRAN GERÇEKTEN BOĞAZI KAPATABİLİR Mİ?
İran, uzun zamandır Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğini ileri sürmekte. Ancak, bu durum fiziksel anlamda bir kapıyı kapatmak olarak yorumlanmamalıdır. İran, boğazın kullanımını etkisiz hale getirme amacı güdebilir. 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı sırasında, İran, Çin yapımı Silkworm füzeleri ile petrol tankerlerini ve yükleme tesislerini hedef almış ve hızlı botlarla taciz operasyonları düzenlemişti. Bu tür saldırılar, boğazı tamamen kapatamazken, sigorta maliyetlerinde artışa ve sevkiyatlarda gecikmelere neden olmuştu.
İŞTE MASADAKİ KAPANMA SENARYOLARI
ABD Kongresi Araştırma Servisi (CRS) tarafından hazırlanan bir rapora göre, İran, boğazı adım adım kapatmayı planlayan çeşitli senaryoları uygulamaya koyabilir:
- 1- Boğazın gemi geçişine kapatıldığını duyurmak ve geçiş yapmak isteyenlere tehdit oluşturarak caydırıcılık sağlamak.
- 2- Gemi geçişlerine dair daha açık tehditlerde bulunarak durdurma, alıkoyma ya da saldırı riski ile tehdit etmek.
- 3- Uyarı ateşi açmak.
- 4- Deniz mayınları döşemek.
- 5- Denizaltılar, savaş gemileri, kıyıdan fırlatılan seyir füzeleri ya da hava araçları ile yabancı donanma unsurlarına saldırmak.
HÜRMÜZ BOĞAZI KAPATILIRSA NE OLUR?
İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma yönünde atacağı somut bir adım, uluslararası askeri müdahaleyi tetikleyebilir. Uzman raporlarına göre, bu tür bir girişim şu an için düşük bir ihtimale sahip görünmekle birlikte gerçekleşmesi durumunda uzun sürmeyecektir. Ayrıca İran, petrol yaptırımlarına karşı çıkan bazı ülkelerin desteğini kaybedebilme riskini de barındırır.
