CERN araştırmacıları, İsviçre-Fransa sınırında bulunan ve 27 kilometre uzunluğundaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yaptıkları deneyde, yaklaşık 5 trilyon santigrat dereceye ulaşarak, bugüne kadar yapay olarak elde edilen en yüksek sıcaklık değerine ulaştılar. Bu sıcaklık, Güneş’in çekirdeğinden yaklaşık 100 bin kat daha yüksek bir seviyeyi temsil ediyor.
Bu deney, CERN’in ALICE (A Large Ion Collider Experiment) sisteminde gerçekleştirildi. Deneyde, ağır elementlerden biri olan kurşun kullanıldı. Kurşun iyonları, ışık hızına yakın bir hızda birbirleriyle çarpıştırılarak büyük miktarda enerji açığa çıkarıldı. Bu süreç sayesinde, evrenin erken dönemlerinde var olduğu düşünülen kuark-gluon plazması biçimindeki madde oluştu. Bu madde durumu, evrenin ilk saniyelerinde gözlemlenen temel bileşenleri temsil ediyor.
İLERİ DÜZEY MATEMATİK MODELLERİYLE HESAPLANDI
Ulaşılan sıcaklık değeri doğrudan ölçülmüyor. Bilim insanları, çarpışmalar sonucunda oluşan parçacıkların hareketlerine ve dağılımlarına dayanarak, sıcaklık tahminleri yapıyor. Yapılan bu ölçümler, gelişmiş fiziksel ve matematiksel modellere dayanmaktadır.
Daha önce laboratuvar ortamlarında ulaşılmış en yüksek sıcaklık, 2012 yılında 15 milyon santigrat dereceyle sınırlıydı. Bu değer, Güneş’in çekirdeğiyle eşitleniyordu. Ancak, son deney bu sınırları önemli ölçüde aşarak fizik biliminin ulaştığı yeni bir aşamayı gözler önüne serdi.
Bu deneyin temel amacı, sıcaklık rekoru kırmak değil, evrenin doğum anına dair fiziksel koşulları daha derinlemesine anlamaktır. Kuark-gluon plazması gibi temel madde durumlarını inceleme, evrenin nasıl oluştuğu, nasıl genişlediği ve günümüzdeki halini nasıl aldığı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.
