Makinelerin, insan ve hayvanların sorun çözme biçimlerine benzer bir şekilde düşünme ve çıkarımlar yapabilme yeteneği, genel olarak yapay zeka olarak adlandırılmaktadır. Bu kavram, genel yapay zekayı temsil etmenin yanı sıra, belirli alanlarda uzmanlaşmış sistemleri de kapsamaktadır.
Sosyal medya platformlarının yapay zekayı geniş ölçekte kullanması, bu konunun halk arasında yaygınlaşmasına katkıda bulunmuş olsa da, birçok ülke bu alana stratejik bir yaklaşım benimsemekte ve yapay zekayı günlük yaşamlarına entegre etmeye çalışmaktadır.
Stratejik hedefler
Türkiye, yapay zeka konusunu bir devlet meselesi olarak değerlendirerek, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025’ belgesini yayınlamıştır. 2024-25 Ulusal Yapay Zeka Eylem Planı olarak güncellenen strateji, uygulamaya sokulmuştur. Mevcut eylem planına göre Türkiye’nin yapay zeka alanında altı stratejik hedefi bulunmaktadır:
Uzmanların yetiştirilmesi ve sektörde istihdamın artırılması,
Araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliğin desteklenmesi,
Kaliteli verilere ve teknik altyapıya erişimin artırılması,
Sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemelerin yapılması,
Uluslararası işbirliklerinin güçlendirilmesi,
Yapısal değişim ve işgücü dönüşümünün hızlandırılması.
Öncelik günlük yaşamda
Yapay zeka alanındaki rekabet, yalnızca şirketler arasında değil, ülkeler düzeyinde de oldukça yoğun bir hal almıştır. Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu, şimdiye kadar dört toplantı gerçekleştirmiştir. Bu toplantılarda, dijital dönüşüm ve yapay zeka tabanlı uygulamaların benimsenmesi teşvik edilmiştir.
Yapay zeka çözümlerinin Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artırması ve belirlenen hedeflere ulaşılması durumunda, Türk vatandaşlarının günlük yaşamında daha fazla yer edinmesi beklenmektedir.
Her alanda faydalanılacak
Yapay zekanın sağlık alanında hastaların tıbbi geçmişleri ve veri analizleri üzerinden olası teşhis ve tedavi yöntemleri sunması beklenmektedir. Ayrıca, spor alanında ‘Sportif Yetenek Taraması Programı’ çerçevesinde biyometrik veriler analiz edilerek potansiyel sporcu adayları belirlenecektir.
Güvenlik endişesi taşımayan yerli Türkçe Büyük Dil Modeli geliştirilecek. Bunun yanı sıra, eğitim hayatında risk altında olan öğrencilerin tahmin edilmesi amacıyla ‘Erken Uyarı Sistemi’ oluşturulacaktır. Sosyal yardımlardaki suiistimallerin önlenmesi ve ihtiyaç sahiplerinin tespit edilmesi konularında da yapay zeka çözümlerine başvurulacaktır.
Vergi kaçırma ve hatalı beyannamelerin engellenmesi için yapılacak çalışmalar da yapay zeka ile desteklenecektir. Ayrıca, stratejik tarım ürünlerinin tespit edilmesi ve rekolte tahmini gibi konularda yapay zekadan yararlanılacak. Ulusal Yargı Ağı Projesi kapsamında, evrak analizi, sınıflandırılması ve özetlenmesi süreçlerinde yapay zeka kullanılması planlanmaktadır.
2025-2030 hazırlanıyor
Yapay zeka çalışmaları Cevdet Yılmaz başkanlığında ilerlemektedir. Bu bağlamda, ulusal yapay zeka stratejisinin 2026 sonrası için çalışmalar da sürdürülmektedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK’ın öncülük ettiği projeler, mevcut stratejik planın uygulanabilirliğini değerlendirecek ve yeni hedefler belirleyecektir.
5 öncelikli alan
2030 yılı itibarıyla yapay zeka pazarının büyüklüğünün 1,85 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bu süreç, 300 milyon tam zamanlı işin etkilenmesine yol açacaktır. Hazırlıklı olmak amacıyla TÜBİTAK yapay zeka Enstitüsü tarafından Ekosistem Çağrısı ile sektör işbirlikleri ve projeler desteklenmektedir. 2025 yılı için başvurular 15 Mayıs’ta alınmaya başlanmıştır ve 31 Ağustos’a kadar devam edecektir. Desteklenecek beş öncelikli alan şu şekildedir:
Akıllı üretim sistemleri,
Akıllı tarım, gıda ve hayvancılık,
Finans teknolojileri,
İklim değişikliği ve sürdürülebilirlik,
Akıllı eğitim teknolojileri.
70 üniversitede eğitim
2025 yılı itibarıyla 20 üniversitede 70’ten fazla yapay zeka ve dijital temelli program bulunmaktadır. Kontenjanları hızlıca dolan bu programların sayısının artması hedeflenmektedir. 2025-2026 döneminde, yapay zeka tabanlı programların bulunduğu üniversite sayısının 70’e çıkarılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir.
