Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda 2 Temmuz’da onaylanarak yürürlüğe giren İklim Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Bu yasa ile birlikte, Türkiye’nin yeşil büyüme hedefleri doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele amacı taşınmaktadır. Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum sağlama faaliyetlerini içeren kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Ayrıca, gelirler, izin, denetim süreçleri ile ilgili yasal ve kurumsal düzenlemeleri de kapsıyor.
İklim Kanunu bünyesinde “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” ve “İklim adaleti” gibi önemli tanımlar yer almaktadır.
Kanun, iklim değişikliğiyle mücadelede eşitlik, iklim adaleti, sürdürülebilirlik gibi genel ilkeleri belirliyor. Türkiye’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesine dayalı olarak, bu ilkelerin uygulanması benimsenmiştir.
Kamu kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararını gözeterek alınan karar ve tedbirlere uyma yükümlülüğü taşımaktadır. Ayrıca, Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde ülkenin kalkınma öncelikleri göz önünde bulundurularak iklim değişikliğine yönelik gerekli önlemler alınacaktır.
Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum konusunda ilerlemeler, her yıl İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından takip edilecektir. Başkanlık, gerekli tedbirleri almak ve kurumlar arası koordinasyonu sağlamakla yükümlü olacaktır.
Gerekli görüldüğünde İklim Değişikliği Başkanlığı, düzenlemenin uygulanması için gerekli bilgi ve belgeleri kamu kurumlarından talep edebilir. Bilgi ve belge talep edilen kuruluşların, istenilen süre içinde bu bilgileri Başkanlıkla paylaşması zorunludur.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELE FAALİYETLERİ
Kanunla, iklim değişikliği ile mücadele faaliyetlerinin kapsamı belirlenmiştir. Sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan strateji ve eylem planlarına uygun olarak azaltım hedefleri doğrultusunda düzenlenecektir.
Ulusal Katkı Beyanı’nın içerdiği sektörel hedeflerin gerçekleştirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşların sorumlulukları çerçevesinde önlemler alınacaktır. Bakanlık ve ilgili kurumların görüşü doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılabilecektir.
İlgili kurumlar, uzun dönemli hedeflerini içeren planlama araçlarını sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetleri ışığında oluşturacak ve bu planları uygulamakla yükümlü olacaktır.
Net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak amacı ile orman, tarım ve sulak alanlarda karbon yutağı kayıplarını engellemek için tedbirler alınacaktır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM FAALİYETLERİ
Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde, iklim değişikliğine bağlı kayıpları önlemeye yönelik uyum faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Bu anlamda, ilgili kurumlar mevcut görevlerini gözden geçirerek, iklim değişikliğine uyum çalışmalarına yönelik planlama araçları geliştireceklerdir.
Su kaynaklarının etkin yönetimi için gerekli planlama araçları hazırlanacak ve uygulanacaktır. Tarım sektörünün sürdürülebilirliği için iklim değişikliğine dirençli ürün desenleri geliştirilecektir.
PLANLAMA VE UYGULAMA
İklim Değişikliği Başkanlığı’nın koordinasyonunda ulusal düzeyde strateji ve eylem planları hazırlanacak; bu süreçte yerel yönetimlerde de İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları oluşturulacaktır.
Bu kurulların çalışmaları, yerel iklim değişikliği eylem planlarının hazırlanmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıca, ilgili kurum ve kuruluşlar, gerekli bilgi ve belgeleri paylaşacaklardır.
FİNANSAL ARAÇLARA İLİŞKİN ESASLAR
İklim değişikliğiyle mücadele yatırımları için iklim finansmanı kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanılması esas alınacaktır. Bu çerçevede döngüsel ekonomi hedefleri ve sıfır atık uygulamaları da teşvik edilecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal ve sektörel raporlarla beraber karbon yakalama ve depolama teknolojileri gibi yenilikçi çözümler üzerinde çalışarak ilgili kurumlarla işbirliği yapacaktır.
Bu çerçevede kamuoyu farkındalığını artırmak için eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri de gerçekleştirilecektir.
İDARİ PARA CEZALARI
Kanunla birlikte ödüllendirici ve cezai hükümler de belirlenmiştir. Sera gazı emisyon raporlarının zamanında sunulmaması durumunda idari para cezaları uygulanacaktır. Bu cezaların miktarı, belirli oranlarla artırılabilecektir.
Yerine getirilmeyen diğer yükümlülükler için de benzer idari yaptırımlar söz konusu olacak ve bu yaptırımlar ilgili hükümlerle düzenlenecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı, idari para ceza uygulamalarını da denetleyerek gerekli süreçleri yönetecektir.
Düzenlemenin yürürlüğe girmesinin ardından, belirli tarihler içerisinde planlama araçlarının gerçekleştirilmesi zorunlu hale gelecektir. Bu süreler, Cumhurbaşkanlığı tarafından uzatılabilecektir.
Yerel iklim değişikliği eylem planları da en geç belirtilen tarihe kadar hazırlanacak ve uygulamaya konulacaktır.
