Bilim insanları, Dünya’nın derin denizlerinde yaşayan ve uzaylı canlıları andıran yaratıkları inceleyerek, uzayın karanlık köşelerinde hangi tür yaşamların var olabileceğine dair ipuçları arıyor. Bu çalışmalar, evrendeki yaşamın köklerine dair önemli bulgular sağlayabilir.
Uzmanlara göre, dünya dışı yaşamın en muhtemel biçimi mikroskobik organizmalar. Güneş Sistemi içindeki bazı gezegenler ve uydular bile bu tür bir yaşamı barındırma potansiyeline sahip.
Bu araştırmalar, insanlığın en eski sorularından birine ışık tutmayı hedefliyor: Evrende yalnız mıyız?
EUROPA: YAŞAMIN YENİ ADRESİ
Dünya dışı yaşam için en kuvvetli adaylardan biri, Jüpiter’in dördüncü büyük uydusu Europa. Europa’nın yüzeyi, kalın bir buz tabakasıyla kaplı. Ancak gökbilimciler, bu buz tabakasının altında tuzlu su okyanuslarının var olabileceğini öne sürüyor.
NASA’nın gözlemleri, Europa’nın buz kabuğunun 15 ile 25 kilometre kalınlığında olabileceğini ve altındaki sıvı okyanusun 150 kilometre kadar derinliğe ulaşabileceğini gösteriyor. Ayrıca, bu uydunun okyanus tabanına ısı ve mineraller sağlayan sıcak, erimiş bir çekirdeği bulunuyorsa, yaşam koşulları mevcut olabilir.
Massachusetts Amherst Üniversitesi’nden mikrobiyolog James Holden, Cosmos dergisinde Evrim Yazgın’a verdiği bir röportajda, “Kendi gezegenimizden yola çıkarak, Europa’nın yaşamı destekleyebilecek koşullara sahip olduğunu düşünüyoruz” şeklinde açıklama yaptı.
OKYANUS KEŞİF SEFERİ
Holden, uzayın derinliklerine değil, Dünya’nın henüz tam olarak keşfedilmemiş bir alanına, derin okyanus tabanına keşif seferi düzenliyor. Ona göre, deniz tabanında yer alan hidrotermal bacalar, başka dünyalarda yaşamın nasıl olabileceği konusunda içgörü sağlayabilecek en ideal yerlerdir.
1988’den bu yana derin deniz volkanlarını inceleyen Holden, mikropları bu bacalardan almak için insanlı veya robotik denizaltılarla okyanus yüzeyinin yaklaşık bir buçuk kilometre altına indiklerini ve örnekleri laboratuvarlarına taşıdıklarını aktarıyor.
NASA, Holden’ın ekibine üç yıllık bir proje kapsamında yaklaşık 1 milyon dolarlık bütçe ayırdı. Bu araştırma, Europa’daki potansiyel yaşamın izlenmesine ve hangi tür işaretlerin aranması gerektiğine dair bilim insanlarına rehberlik edecek.
Holden, “Europa’daki koşullar, Dünya’daki hidrotermal mikropların yaşadığı koşullara benzerlik gösterebilir. Eğer Europa’da yaşam varsa, büyük ihtimalle bizim hidrotermal mikroplarımıza benzer organizmalar olacaktır” diye belirtiyor.
“Gezegenimizin ötesinde yaşam olduğunu ve bu yaşamın nasıl işlediğini öğrenmek, uzun zamandır bizi heyecanlandırıyor. Belki de bu gizemin cevabı, kendi gezegenimizde saklıdır; bu durum oldukça heyecan verici.”
HİDROTERMAL BACALARDA YAŞAM
Dünya üzerindeki derin deniz mikropları, hidrotermal bacalardan çıkan hidrojeni parçalayarak enerji sağlıyor ve bu işlem için “hidrogenaz” adı verilen enzimleri kullanıyor. Farklı hidrogenaz türleri, çeşitli hücrelerde farklı işlevler üstleniyor.
Holden’ın ekibi, Dünya’daki derin deniz mikroplarını inceleyerek, kimyasal yapıları farklı olabilecek bir dünyada mikropların nasıl yaşayabileceğini anlamaya çalışacak. “Europa’daki mikropların enerji üretmek için hangi kimyasal süreçleri kullanabileceğini çözmemiz gerekiyor” diyen Holden, çeşitli kimyasal ortamların farklı mikroplara neden olabileceğini belirtiyor.
NASA’nın Ekim 2024’te fırlatacağı Europa Clipper uzay aracı da, 5 yıllık görev süresi boyunca Jüpiter’in uydusu hakkında yeni veriler toplayacak. Bu bilgiler, Holden’ın Dünya’daki araştırmalarıyla bir araya gelerek, Europa’da gerçekten yaşam var mı sorusuna somut yanıtlar verebilir.
