Yeni düzenlemelere göre, Çevre Kanunu’nda yapılan değişiklikle, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) işlemlerine ilişkin “ÇED Gerekli Değildir Kararı” ifadesi kaldırılıyor. Bu değişiklikle birlikte, her projeye yönelik onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilmeden önce “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” alınması gerekecek. Buna karşın, teşvik başvuruları, izin ve ruhsat süreçlerinin başlatılmasına engel teşkil etmeyecek.
Yapılan bu değişiklik ile birlikte, “ÇED Gerekli Değildir Kararı” ifadesinin neden olduğu yanlış anlamaların önüne geçilmesi hedefleniyor.
Maden Kanunu’nda belirtilen bazı tanımlarda da güncellemeler yapılıyor. Örneğin, ruhsat bedeli tanımlamasından çevre ile uyum teminatı kaldırılarak, rehabilitasyon bedeli başlı başına düzenleniyor.
Yeni düzenlemeyle ruhsat bedeli tanımı, “Taban bedelin, ruhsatın geçerli olduğu takvim yılı sayısı, maden grubu, cinsi ve alan büyüklüklerine göre belirlenen katsayılarla çarpılarak hesaplanması” şeklinde değiştiriliyor. Bu ödemenin her yıl ocak ayı sonuna kadar yapılması ve ruhsatın hesaplarına kaydedilmesi gerekiyor.
Ayrıca, kanuna “Kurul”, “Rehabilitasyon”, “Rehabilitasyon bedeli hesabı” ve “Tahsil dairesi” gibi yeni tanımlar ekleniyor.
Madencilik Faaliyetlerinde İzin Sürelerinde Değişiklik
Madencilik faaliyetleri için verilen izinleri düzenleyen hükümlerde de önemli değişiklikler yapılıyor. Bu kapsamda, özel çevre koruma bölgeleri, milli park alanları, sulak alanlar ve diğer korunan bölgelerin koordinatları, ilgili kurumlar tarafından Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne bildirilecek.
Orman alanları dışında kalan bu yerlerde ruhsat verilmeden önce, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne izin talebinde bulunulacak. İlgili kurum, izin başvurusunu 3 ay içinde değerlendirecek. Eğer belirtilen süre zarfında yanıt verilmezse, bir aylık ek süre tanınacak ve yanıt verilmediği takdirde izin verilmiş sayılacak. Verilen izin, işletme ruhsatına geçişte devam edecek ancak idarenin talebi doğrultusunda projede değişiklik yapılabilecek.
Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesine yönelik izin talep edilmesi durumunda, 24 ay süreyle bedelsiz izin verilecek. Bu izin, 12 ay more uzatılabilecek.
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından alınan bedelsiz izinlerin takibi, Orman Genel Müdürlüğü’ne teslim edilecek. İzin süresi 6 ay içinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne devredilecek.
Arama faaliyeti statüsünde izin verilen alanlarda işletme faaliyetine de müsade edilecek. Ancak, çevre etki değerlendirmesi belgeleri gibi gerekli izinlerin Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından alınması gerekecek.
Ruhsat Düzenlendikten Sonra Alan İzne Tabi Hale Gelse de Madencilik Faaliyetleri Sürecek
Ruhsat verildikten sonra alan izne tabi hale gelse bile madencilik faaliyetleri devam edebilecek. Ancak, sahanın kültürel değerlere sahip olması durumunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın uygun görüşü alınması gerekecek. Bakanlığın olumsuz yanıt vermesi halinde, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nce hesaplanan yatırım giderleri karşılanacak.
Çevresel etki değerlendirmesi süreci Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek. Bu süreçte ilgili kurumlar görüşlerini 3 ay içinde bildirecek. Kurumların ek süre talep etmesi durumunda bir ay ek süre verilecek.
Değerlendirmelerini zamanında sunmayan kurumların görüşleri olumlu sayılacak. Çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararının alınması halinde, diğer işlemler de bir ay içinde tamamlanacak.
Eğer stratejik veya kritik madenlere izin verilmeyen durumlar ortaya çıkarsa, ilgili rezerv potansiyeli Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından dikkate alınarak nihai karar verilecek. Kurul, madencilik faaliyeti lehine karar alırsa, ilgili kurum bir ay içinde izin kararını Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne sunacak.
Stratejik veya Kritik Madenler Yeniden Düzenleniyor
Maden Kanunu’ndaki “Stratejik veya kritik madenler” bölümü yeniden ele alınıyor. Buna göre, arz kesintisi veya yüksek fiyat artışlarıyla ekonomik sorunlar yaratabilecek madenler, kritik maden olarak değerlendirilecek. Ulusal güvenlik ve ekonomik refah açısından öneme sahip madenler ise stratejik maden sınıfına girecek.
Bu tür madenlerin tespiti, ilgili kurumların görüşleri doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılacak.
Ayrıca, stratejik veya kritik madenler için acele kamulaştırma işlemleri Kamulaştırma Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilebilecek.
Stratejik veya kritik madenlerin belirli oranlarda ruhsat sahiplerince stoklanması Cumhurbaşkanı kararıyla sınırlı tutulacak.
Rehabilitasyon Bedeli Ruhsat Bedelinden Ayrıştırılıyor
Ruhsat bedelinde yüzde 30 indirim uygulanacak ve rehabilitasyon bedeli, ruhsat bedelinin ayrı bir unsuru haline getirilecek. Ruhsat bedeli ile rehabilitasyon bedelinin tahsil süreci de belirlenecek.
Geçmişte ödenmemiş ruhsat bedelleri, ihlal edilmesi durumunda takibe alınacak. Rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli olarak kalacak ve sadece rehabilitasyon amacıyla kullanılabilecek.
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait ham madde üretim izinlerine yönelik rehabilitasyon hükümleri de geçerli olacak. Rehabilitasyon süreçleri, ilgili kamu kuruluşlarının bütçesinden karşılanacak.
Rehabilitasyon yükümlülüğünü ihlal eden kurumlara, eksiklikleri giderme süresi verilecek. Süre sonunda eksikliklerin giderilmemesi durumunda faaliyet durdurulacak.
Yasa ile birlikte Maden Kanunu’nda önemli değişiklikler gerçekleşiyor. Ruhsat sahiplerine rehabilitasyon bedeli ödettirileceği gibi çevresel uyum bedelinde de düzenleme yapılacak.
Ayrıca, devlet hakkı gelirlerinin azalmasını önlemek için yeni oranlar belirleniyor ve krom madenine ilişkin güncellemeler yapılıyor.
Maden Arama Faaliyetlerini Düzenleyen Hükümde Değişiklik
Maden Kanunu’nun arama faaliyetleri ile ilgili kısmında değişiklik yapılıyor. Arama ruhsatı düzenlendikten sonraki ilk yıl bir ön arama dönemi olacak ve bu dönemi takip eden genel arama süresi, 4. Grup madenlerde 2 yıl, diğer gruplarda ise 1 yıl olarak belirlenecek.
Bu süre zarfında gerekli raporlamalar yapılmazsa ruhsat iptal edilecek. Arama faaliyeti sonucunda işletilebilir rezerv bulunmadığı takdirde ruhsat bedelleri iade edilecek.
İdari Para Cezası ve Ruhsat İptali Yaptırımına İlişkin Değişiklik
Maden Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte, rehabilitasyon bedelinin alınması ve ruhsat süresinin uzatılması için belirli üretim faaliyetlerinin yapılmış olması gerekecek. Anlaşmazlık halinde ruhsat iptal edilme süreci işleyecek.
İhale Usullerinde Değişiklik
Herhangi bir nedenle terk edilmiş alanların ihale usulüyle ruhsatlandırılmasında değişiklikler yapılarak, rezerv verisi bulunmayan alanların genel hükümlere göre ruhsatlandırılması sağlanacak.
Ayrıca, madenlerin geçerli usullere göre değerlendirilmesi ve yatırım süreçlerinin daha verimli hale getirilmesi amacıyla iyileştirmeler gerçekleştirilecek.
Maden Kanunu’nda yapılan değişikliklerle birlikte, enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla yürütülen maden faaliyetleri ve zeytinlik alanlarda yapılacak düzenlemeler de belirlenecek.
Gelecekte, çevre ile uyum teminatı uygulamaları da bu yeni düzenlemelere tabii olacak ve mevcut ruhsatlar için de geçiş süreleri tanınacak.
Kanunla birlikte, çevresel yan etkilerin kontrolü ve maden faaliyetlerinin sürdürülebilirliğine yönelik yöntemler geliştirilerek daha sistematik bir yapı oluşturulması hedefleniyor.
