Malların serbest dolaşımını sağlamak ve güvenli ürünlerin erişimini garanti altına almak amacıyla çağın ihtiyaçlarına uygun, dinamik bir ürün güvenliği mevzuatının varlığı son derece önemlidir. Bu mevzuatın etkili bir şekilde uygulanması için gerekli denetim sistemlerinin oluşturulması da hayati bir konu olarak değerlendirilmektedir. Kamu kurumları, bu hedef doğrultusunda kapsamlı düzenlemeler ve denetimler gerçekleştirmektedir.
Türkiye’de ürünlerin güvenliğine yönelik denetimler, ithalat aşamasındaki ürünlerin güvenliğinin kontrol edilmesi ve iç pazarda yürütülen piyasa gözetimi ile devam etmektedir.
Piyasa gözetimi ve denetim faaliyetleri, Ticaret Bakanlığı koordinesinde 9 farklı kamu kurumu ve kuruluşunun katılımıyla gerçekleşmektedir. Bu kapsamda, Bakanlık 2024 yılına ait piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerini detaylı bir raporla ortaya koymuştur.
Gecen yıl gerçekleştirilen denetimlerde incelenen ürün parti sayısının bir önceki yıla göre yüzde 26 artışla 262 bin 898’e ulaşması dikkat çekmektedir.
Denetim sonucu uygunsuz bulunan ürün partilerinin sayısı ise 13 bin 520 olarak belirlenmiş ve bu ürünler için toplamda 1 milyar 825 milyon 622 bin 152 lira tutarında para cezası uygulanmıştır.
Gıda Denetiminde Öncelik
En fazla parti ürün denetleyen kurum, 128 bin 735 parti ile Tarım ve Orman Bakanlığı olurken, bu kurumu 64 bin 16 parti ile Sağlık Bakanlığı takip etmiştir.
Denetlenen ürün parti sayısını en fazla artıran kurum, yüzde 74’lük bir artışla Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü olmuştur. Ardından yüzde 42 artışla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gelmektedir.
Gıda ve gıda ile temas eden maddeler, 65 bin 600 ile en çok denetlenen ürün grubunu oluştururken, onu 55 bin 564 ile kimyasal ve organik gübreler, 52 bin 505 ile biyosidal ürünler (hijyen amacıyla zararlı organizmaların uzaklaştırılmasına yönelik ürünler) ve 13 bin 929 ile asansörler takip etmiştir. Yapı malzemeleri, elektrikli ekipmanlar, yem ve ambalajlı ürünler de 2024 yılında denetlenen diğer önemli ürün grupları arasında yer almaktadır.
Denetimlerde uygunsuz bulunan 13 bin 520 ürün partisinden 4 bin 21’i “risk taşıyan”, 213’ü “ciddi risk taşıyan” olarak sınıflandırılmış olup, 9 bin 286’sı etiketsel ve işaretleme gibi eksiklikler nedeniyle “diğer” uygunsuz ürün grubunda değerlendirilmiştir.
“Gıda ve gıda ile temas eden maddeler”, “asansör” ve “kozmetik” ürün kategorileri en çok uygunsuzluk tespit edilen ilk üç grup olmuştur. Bunların ardından tıbbi cihazlar, elektrikli ekipmanlar ve makineler gelmektedir.
Risk taşıyan ürün gruplarında, gıda ve gıda ile temas eden maddeler ön planda yer alırken, ciddi risk taşıyan gruplarda motorlu araç ekipmanları başı çekmiş, diğer ürün gruplarında ise yine gıda ve gıda ile temas eden ürünler öne çıkmıştır.
İç Piyasada Denetimler
İç piyasada denetlenen 262 bin 898 parti üründen 45 bin 862’sinin ithal ürünler oluşturduğunu belirtmek gerekir. Denetimlerde, ithal ürünlerin 43 bin 992 partisi “uygun”, 1870’i ise “uygunsuz” olarak tespit edilmiştir.
Gecen yıl denetlenen ithal ürünlerde en yüksek uygunsuzluk oranı tespit edilen ilk beş grup elektrikli ekipmanlar, tıbbi cihazlar, makineler, kozmetikler ve telsiz ekipmanları olmuştur.
Ayrıca, piyasa gözetimi ve denetimi çalışmalarında görevli personel sayısının 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22 artış göstererek 16 bin 894’e ulaştığı kaydedilmiştir.
