İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Gülşen Altuğ ve ekibi, petrolle kirlenmiş toprakların temizlenmesi amacıyla deniz bakterilerini kullanmak üzere kapsamlı bir araştırma başlattı.
Bu proje, 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nin “R/V Yunus-S” araştırma gemisi aracılığıyla Türkiye’nin denizlerinden bakterilerin toplanmasıyla başladı.
Yapılan detaylı araştırmalar sonucu, petrolü gıda olarak tüketme yeteneğine sahip bakteriler belirlendi.
Proje sonucunda, deniz bakterileri sayesinde petrolle kirlenmiş toprakların temizlenmesi gerçekleştirildi.
Ayrıca, Körfez Savaşı sonrası ateşe verilen petrol kuyularının deniz suyuyla söndürülmesi neticesinde ortaya çıkan yüksek tuzluluk oranına sahip toprakların petrol kirliliğinin giderilmesi, Birleşmiş Milletler (BM) projesi kapsamında başarıyla uygulandı.
“Çevre dostu ve dünyayla rekabetçi bir teknoloji”
Prof. Dr. Gülşen Altuğ, uzun yıllardır deniz bakterilerinin endüstriyel kullanımıyla ilgili temel veriler ürettiklerini belirtti.
Petrole dayanıklı bakterilerin petrolü gıda olarak tüketme kapasitesinin kanıtlanması amacıyla yürütülen çalışmalarda binlerce bakterinin tarandığını ifade eden Altuğ, en verimli olanların seçilip test edildiğini açıkladı.
Altuğ, mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik yöntemlerin çevresel kaygılar taşıdığını ve sınırlı kaldığını vurgulayarak, biyolojik iyileştirmelerin gelecekte daha fazla ön plana çıkacağını, bu tür yöntemlerin uluslararası projelerde zorunluluk haline geldiğini kaydetti.
Doğayı taklit eden, çevreye zarar vermeyen biyolojik yöntemlerin gerekliliğinin üzerinde duran Altuğ, “Tonlarca petrolün çevreye yayıldığı bölgelerde doğaya zarar vermeden temizlik sağlamak için bu tür çözümler kaçınılmaz hale geliyor.” ifadelerini kullandı.
Geliştirilen patentli yöntemin İstanbul Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi ve Teknokent aracılığıyla yerli bir ürün haline dönüştüğünü aktaran Altuğ, “İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi bünyesinde oluşturulan altyapı ve İstanbul Teknokent’te geliştirilen bu ürün, çevre dostu ve dünyayla rekabet edebilecek nitelikte bir teknolojiye sahip.” dedi.
3,5 milyon metreküp alanda temizlik hedefleniyor
Prof. Dr. Altuğ, petrolle kirlenmiş toprakların temizlenmesinde kullanılan bakterilerin denizle sınırlı kalmadığını, Körfez Savaşı sırasında deniz suyuyla söndürülen tuzlu toprakların temizlenmesi için Kuveyt’teki BM projesine katkı sağladıklarını belirtti.
3,5 milyon metreküp alanda toprak temizliği planlandığını ifade eden Altuğ, bu çalışmaların ön denemelerinin Türkiye’deki İstanbul Teknokent laboratuvarlarında gerçekleştirildiğini açıkladı.
Her kirli toprak için “biyolojik reçete” hazırlandığını vurgulayan Altuğ, “Her bölgenin toprak yapısı ve petrol kirliliği kendine özgüdür; bu nedenle uygun bakteri kombinasyonu ve uygulama süresi gibi detaylara odaklanarak reçeteler hazırlamaktayız.” dedi.
Deniz bakterilerinin çevresel değişkenlere karşı oldukça dayanıklı olduğunu söyleyen Altuğ, bu bakterilerin pH değişiklikleri, tuzluluk ve sıcaklık dalgalanmalarına karşı daha dirençli olduğunu belirtti.
“Aynı tür bakteriler farklı coğrafyalarda değişkenlik gösteriyor”
Altuğ, saha denemelerindeki başarı oranlarına yönelttiği dikkatle, “17’nci günün sonunda uygun koşullarda yüzde 90’a varan petrol giderimi sağladık. Tabii ki laboratuvar ortamında bu oran daha yüksek olabilir, ancak sorun gerçek sahada bu başarıyı gösterebilmektir.” diye konuştu.
Türkiye denizlerinden izole edilen farklı habitatlara ait bakterilerin tüm metabolik özelliklerinin incelendiğini ifade eden Altuğ, bunların başarıları kanıtlandıktan sonra sıvı formda kullanılacakları yerlere dağıtıldığını aktardı.
Prof. Dr. Altuğ, geliştirilen bakterilerin petrol kirliliğini gidermekte özgün ve bölgesel özellikler taşıdığını belirterek, “Aynı tür bakteriler çeşitli coğrafyalarda farklı özellikler sergiliyor. Bizim elde ettiğimiz bakteriler bu bölgeye özgü gelişmiş formlardır. Bu nedenle geliştirdiğimiz metodoloji patent altında korunmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
