Kamçatka Yarımadası’nda bu sabah saat 11:30 sıralarında meydana gelen 8.8 büyüklüğündeki deprem, dünyanın en güçlü depremleri arasında yer almaktadır. Bu sarsıntının bilimsel arka planı, diğer ülkeler için önemli ipuçları sunmaktadır.
Rusya’nın Uzak Doğu bölgesindeki Kamçatka Yarımadası açıklarında gerçekleşen bu şiddetli deprem, yerin yaklaşık 20 kilometre derinliğinde meydana geldi. Modern tarihte kaydedilen en güçlü on deprem arasında bulunan bu olay, 2011 yılında Japonya’da meydana gelen depremden sonraki en büyük sarsıntı olarak kaydedilmiştir. Depremin merkez üssüne yalnızca 119 kilometre mesafedeki Petropavlovsk-Kamçatskiy kentinde binalarda hasar gözlemlenirken, yaralanmalar da rapor edilmiştir. Hasarın ardından Rusya, Japonya ve Hawaii’de tsunami uyarıları yapılırken, Filipinler, Endonezya, Yeni Zelanda ve Peru gibi ülkelerde de önlem amaçlı danışma notları yayımlanmıştır.
NEDEN BU KADAR BÜYÜK?
Pasifik levhasının Ohotsk levhasının altına daldığı Kuril-Kamçatka Çukuru, Kamçatka Yarımadası’nın açıklarında yer almaktadır. Bu tür levha sınırlarında levhalar sürekli hareket ederken, aralarındaki yüzey genellikle sıkışır. Sıkışan gerilim, belirli bir eşiği aştığında ani bir kırılma ile serbest kalır ve deprem meydana gelir. The Conversation’dan Laura Hood’un aktardığına göre, Kamçatka’daki levha hareket hızı yılda yaklaşık 75 milimetre ile oldukça yüksek bir seviyededir. Bu durum, bölgede meydana gelen büyük depremlerin başka bölgelerle kıyaslandığında daha sık yaşanmasına yol açmaktadır. 1952 yılında bu bölgede 9,0 büyüklüğünde başka bir büyük deprem de meydana gelmiştir. 2011 yılında Japonya’da meydana gelen 9,1 büyüklüğündeki Tohoku-Oki depremi ile 2004’te Endonezya’da yaşanan 9,3 büyüklüğündeki Sumatra-Andaman “Boks Günü” depremleri de benzer derinliklerde başlayıp büyük kaymalara yol açarak yıkıcı tsunamiler üretmiştir.
ARTÇILAR VE TSUNAMİ TEHLİKESİ SÜRÜYOR
ABD Jeolojik Araştırma Kurumu’na (USGS) göre, depremin üzerinden yalnızca altı saat geçmiş olmasına rağmen, 5,0 büyüklüğünün üzerinde 35’ten fazla artçı sarsıntı kaydedilmiştir. Bu şiddette bir ana depremin ardından 7,5 büyüklüğüne kadar artçıların meydana gelmesi olasıdır. Artçı sarsıntılar, zamanla şiddeti azalmasına rağmen haftalar hatta aylar boyunca devam edebilir. Meydana gelen tsunami, Kamçatka kıyılarında, Kuril Adaları’nda ve Japonya’nın Hokkaido bölgesinde kıyılara ulaştı. Dalgaların önümüzdeki saatlerde Pasifik boyunca yayılması ve Hawaii, Şili, Peru gibi uzak kıylara ulaşması beklenmektedir. Bilim insanları tsunami modellerini güncellemeye devam ederken, yerel yetkililer halka gerekli uyarıları yapmaktadır.
ÖNEMLİ BİR ARAŞTIRMA KONUSU
Bu büyüklükteki depremler nadir görülse de, etkileri hem yerel hem de küresel ölçekte yıkıcı olabilir. Kamçatka’daki bu deprem, sismologlar tarafından önemli bir araştırma konusu olarak değerlendirilmektedir. Özellikle son aylarda bölgede artan sismik hareketlilik, depremin zamanlaması ve yeri açısından ipuçları sunabilir. Yeni Zelanda’nın Kuzey Adası açıklarındaki Hikurangi bölgesi de benzer riskler taşımaktadır; burada potansiyel olarak 9 büyüklüğünde bir deprem meydana gelebilir. Tarihsel kayıtlarda böyle bir olay yer almasa da, jeolojik veriler bunun mümkün olduğunu göstermektedir. Kamçatka’daki depremler, büyük deprem riskinin her zaman mevcut olduğunu hatırlatmaktadır. Bu nedenle, deprem kuşağında yaşayan herkesin uyarılara dikkat etmesi, hazırlıklı olması ve güvenlik önlemlerini ciddiye alması büyük önem taşımaktadır.
