Napolyon’un 1812 yılında Rusya’da yaşadığı hezimetin sebepleri arasında yalnızca kış koşulları ve açlık değil, aynı zamanda ölümcül bakteriler de bulunmaktaydı. Yeni bir araştırma, bu dev ordunun büyük kayıplar yaşamasına neden olan patojenleri gün yüzüne çıkardı.
Napolyon ve çok uluslu askerlerden oluşan ordusu, 1812 yılında Rusya’dan geri çekerken azalan ikmal kaynakları ve şiddetli Rus direnişi ile baş etmekteydi. Ancak karşılaştıkları felaketin boyutlarından habersizdiler. 300 BİN ASKERİ NE YOK ETTİ? Rusya’dan çekilme sürecinde, 600 bin kişilik ordunun en az yarısı, yani 300 bin asker, dondurucu kış, açlık ve hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdi. Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan yeni bir çalışma, bu zayıf düşmüş birliklerin karşılaştığı patojenleri tespit etti. O dönemdeki hekimler, ateş, baş ağrısı ve döküntülerle kendini gösteren tifüs hastalığını belgelemişti. Ancak Paris Cite Üniversitesi’nden mikrobiyolog Remi Barbieri ve ekibi, tifüse neden olan Rickettsia prowazekii bakterisine dair herhangi bir iz bulamadı.
İKİ BULAŞICI BAKTERİ Araştırmacılar, 13 askere ait dişlerden antik DNA örnekleri çıkararak analiz yaptılar ve bu kişilerin paratifo hastalığına neden olan Salmonella enterica ile vücut biti aracılığıyla bulaşan Borrelia recurrentis bakterisinin yol açtığı tekrarlayan ateş hastalığı taşıdığını ortaya koydular. Araştırma makalesinde, “Vücut bitiyle bulaşan tekrarlayan ateş her ne kadar her zaman ölümcül olmasa da, zaten hasta olan bir kişiyi ciddi şekilde zayıflatabilir” ifadesine yer verildi. Barbieri ve ekibi, 13 kişiden örnek almaları nedeniyle tifüs bakterisinin tespit edilememiş olmasının, bu hastalığın ordunun yaşadığı felakette hiç rol oynamadığı anlamına gelmediği konusunda uyarıyor.
TOPLU MEZARLAR İNCELENİYOR
2001 yılında Litvanya’nın Vilnius kenti yakınlarında bulunan toplu mezarlarda 3 binden fazla askerin kalıntısına rastlandı. Diğer araştırmacılar, mevcut tarihsel belgelerdeki semptom tanımlarının farklı hastalıklara uyduğunu ve tifüsün de bu hastalıklar arasında olabileceğini belirtiyor.
ÜNİFORMA VE ATLARIYLA GÖMÜLDÜ Pek çok asker, üniformaları ve atları ile birlikte gömülmüştü. Silahların eksikliği, bu kişilerin çatışmada ölmediklerinin bir göstergesi. Barbieri ve ekibi, “Napolyon’un ordusunu Rusya’dan geri çekilişi sırasında etkileyen salgın hastalıkların tam kapsamını anlayabilmek için çok daha fazla örneğin analiz edilmesi gerekiyor,” değerlendirmesini yaptı. “Elde ettiğimiz verilere dayanarak, bu askerlerin ölümüne neden olan makul bir senaryo; yorgunluk, soğuk ve paratifo ile vücut biti aracılığıyla bulaşan tekrarlayan ateş gibi çeşitli hastalıkların birleşimi olabilir.”
