Et ve süt ürünleri tükettikten sonra ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar, dünya genelinde hızla artış göstermektedir. Alfa-Gal olarak bilinen bu sendromun temelinde ise kene ısırığı yer almaktadır. Alfa-Gal nedir, nasıl yayılmaktadır ve belirtileri nelerdir?
Son günlerde birçok insan, et ve süt tüketimi sonrası kaşınma, şişlik ve vücut ağrıları gibi semptomlar yaşamaktadır. Gıda zehirlenmesine benzer bir tablo çizen bu gecikmiş alerjik reaksiyon, genellikle “kırmızı et alerjisi” olarak adlandırılmaktadır. Fakat bu isim yanıltıcı olabilir; zira alfa-gal, yalnızca kırmızı et değil, pek çok ürüne karşı da ciddi reaksiyonlara yol açabilir. Sendrom ABD’de ve dünya genelinde hızla yayılmakta ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Amerika’da bu hastalığa sahip olabileceği tahmin edilen kişi sayısını 450 bin olarak belirtmektedir.
ALFA-GAL SENDROMU NEDİR? Alfa-gal sendromu, “Galaktoz-alfa-1,3-galaktoz” adı verilen bir şekere karşı oluşan alerji olarak tanımlanmaktadır. Kısaca alfa-gal olarak bilinen bu şeker molekülü, inekler, domuzlar, geyikler ve tavşanlar gibi çoğu memelinin dokularında bulunmaktadır; ancak insanlarda yer almamaktadır. Kene ısırığı yoluyla kanda yüksek düzeyde alfa-gal bulunması, bağışıklık sisteminin bu maddeye karşı antikor üretmesini tetikleyebilir. Daha sonra bu şeker molekülünü içeren gıdalara maruz kalındığında ise bağışıklık sistemi, anormal bir alerjik reaksiyon başlatabilir. Alerjik tepkime genellikle kırmızı et tüketimi sonrası meydana gelse de, süt ürünleri, jelatin, bazı ilaçlar ve kişisel bakım ürünleri gibi çeşitli hayvansal ürünler de reaksiyona yol açabilmektedir.
BİRÇOK KENE TÜRÜ TETİKLEYEBİLİR Yakın geçmişte uzmanlar, alfa-gal sendromunun yalnızca güneydoğu ABD ile ilişkilendirilmiş olduğunu düşünmekteydi; bu durum, büyük ölçüde yalnız yıldız kenesinin coğrafi yayılımına dayandırılmaktaydı. Ancak son araştırmalar, altı kıtada alfa-gal sendromuna neden olabilen çok sayıda kene türünün varlığını ortaya koymuştur. Bu keneler arasında Lyme hastalığını taşıyan kara bacaklı kene ve geyik kenesi de bulunmaktadır. Geyik ve insan popülasyonlarındaki artış, kene nüfusunun hızla çoğalmasını beraberinde getirirken, alfa-gal sendromu ile yaşayan insan sayısı da artmaktadır.
BELİRTİLER NELER, NE YAPILMALI? Alfa-gal sendromunun semptomları arasında kurdeşen, şişlik, şiddetli karın ağrısı, mide bulantısı ve hatta hayati tehlike oluşturan anafilaktik şok yer almaktadır. Bu belirtiler genellikle alfa-gal içeren bir gıda tüketiminden iki ila altı saat sonra ortaya çıkmaktadır. Ancak alerji konusunda mevcut olan farkındalık eksikliği, doktorların bu durumu sıklıkla yanlış teşhis etmesine neden olmaktadır. 2022’de gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda ABD’li sağlık çalışanlarının %42’sinin alfa-gal sendromunu hiç duymadığı tespit edilmiştir. Eğer alfa-gal sendromu konusunda şüpheleriniz varsa, atılacak ilk adım, doktorunuzla bu durumu tartışmak ve bağışıklık sisteminizin alfa-gal’e karşı verdiği tepkiyi değerlendirmek için bir kan testini talep etmektir. Test sonucunun pozitif çıkması durumunda, alerjiyi yönetmek için ana kural, memeli hayvanlardan elde edilen gıda ürünleri ve potansiyel tetikleyicilerden kaçınmaktır.
