Beyaz Saray’da, ABD Başkanı Trump’ın arabuluculuğunda tarihi bir anlaşma imzalandı. Bu gelişmeyle birlikte Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki düşmanlık sona erdi. Peki, bölgede bundan sonra neler yaşanacak?
ABD Başkanı Trump, Ermenistan ve Azerbaycan liderleri ile Beyaz Saray’da gerçekleştirdiği tarihi zirvede önemli bir adımı hayata geçirdi.
Toplantı sonrası yapılan açıklamada Trump, “Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış sağlandı. İki ülke, savaşın sona ermesi konusunda tam mutabakata vardı” ifadelerini kullandı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, imzalanan belgenin yeni bağlantı hatları oluşturacağını ve diğer ülkeler için yatırımlar ve istikrar adına fırsatlar sunacağını vurguladı.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise, iki ülke arasındaki uzun yıllardır süregelen çatışmayı sona erdirecek yeni bir dönemin başlangıcına işaret ettiğini belirtti. Paşinyan, karşılıklı egemenliğe ve toprak bütünlüğüne tam saygı ilkeleri çerçevesinde bu yolun açıldığını dile getirdi.
Hem Paşinyan hem de Aliyev, ABD Başkanı Donald Trump’ın Nobel Barış Ödülü’ne layık olduğunu düşündüklerini ifade etti. Anlaşma, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana 30 yılı aşkın süredir Azerbaycan sınırları içerisindeki Dağlık Karabağ üzerindeki çatışmalar açısından kritik bir öneme sahip.
Azerbaycan, 2023 yılında gerçekleştirdiği askeri operasyonla bölgeyi tamamen kontrol altına almış durumda.
AMERİKAN ŞİRKETLERİ ÇALIŞACAK
Bu anlaşma, ABD’ye “Trump’ın Uluslararası Barış ve Refah Rotası” olarak adlandırılan yeni bir ulaşım koridoru üzerinde çalışma hakkı tanıyor. Trump, “Amerikan şirketlerinin önemli altyapı projelerini hayata geçirmesini bekliyoruz; bu iki ülkeye giriş için oldukça istekliyiz” dedi. Ayrıca, ABD’nin enerji, ticaret ve yapay zeka gibi teknolojik alanlarda iş birliğini artırmak üzere her iki ülkeyle ikili anlaşmalar imzaladığını da vurguladı.
Diğer yandan, anlaşmalar, Azerbaycan ile güvenlik koordinasyonuna dair daha önceki kısıtlamaları da kaldıracak. Aliyev, “Başkan, 1992 yılında Azerbaycan’a uygulanan kısıtlamaları kaldırdığı için çok minnettarım” ifadesinde bulundu. Trump, bu durumu diplomatik bir başarı ve ekonomik iş birliği fırsatı olarak değerlendirdi.
EN KRİTİK MESELE: ZENGEZUR KORİDORU
İki ülke arasındaki en önemli meselelerden biri, Zengezur Koridoru. Ermenistan’ın İran sınırındaki topraklarından geçen 43 kilometrelik bu koridor, Azerbaycan’ıNahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlıyor. 2020 yılına ait ateşkesle bu koridorun denetimi Rus istihbarat servisi FSB’ye devredilmişti. Şimdi ise barış anlaşmasıyla birlikte Moskova’nın bölgedeki etkisinin tamamen ortadan kaldırılması hedefleniyor. ABD’nin bölgede daha aktif bir rol almasının beklendiği Zengezur Koridoru, Rusya’nın Güney Kafkasya’daki kontrolünü de zayıflatacak. Özellikle Kuzey-Güney Koridoru üzerinde yaratacağı potansiyel etkiler nedeniyle Rusya’nın bu kaybı, ekonomik anlamda ağır bir darbe olarak değerlendiriliyor.
Bu koridor, Rusya ile İran arasındaki kara erişimini de engelleme potansiyeline sahip. ABD’nin doğrudan İran sınırına yakın bir varlık göstermesi bekleniyor.
ERMENİSTAN’IN RUSYA’YA BAĞIMLILIĞI ORTADAN KALKACAK
Ermenistan, kara sınırı bulunmamasına karşın büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı bir ticaret yapısına sahipken, Azerbaycan için bu durum daha az geçerli. Zengezur Koridoru’nın hayata geçişi, bu bağımlılığı giderecek ve Azerbaycan’ı önemli bir ulaşım ile lojistik merkezi haline getirecek. Ermenistan, daha geniş ticaret ağlarına katılarak ekonomik çeşitlilik sağlama ve yabancı yatırımcıları çekme imkanı bulacak. Bu koridor, Türkiye’nin bölgedeki nüfuzunu artırması açısından da büyük öneme sahip. Zengezur, Türkiye ile Azerbaycan’ı bağlayacak ve “Orta Koridor” olarak adlandırılan ticaret yolunun önemli bir parçasını oluşturacak. “Orta Koridor”, Türkiye ve Orta Asya üzerinden Avrupa’dan Çin’e kadar ulaşacak bir altyapı projesidir.
TÜRKİYE, İRAN VE AB, ANLAŞMA İÇİN NE DEDİ?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı barışın sağlanmasına yönelik imzalanan ortak deklarasyona dair açıklama yaparak, “Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki kalıcı barışa yönelik kaydedilen ilerlemeden memnuniyet duyuyoruz” dedi.
İran, ABD tarafından arabuluculuğu yapılan Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşmasını olumlu bir şekilde karşılarken, iki ülkeyle olan sınırlarında yabancı müdahaleye karşı dikkatli olunması uyarısında bulundu. Avrupa Birliği ise anlaşmanın imzalanmasını ve devletlerarası ilişkilerin tesis edilmesini sıcak bir şekilde karşılayarak destekledi. Birleşik Krallık ise bu süreçte atılan “cesur adımları” takdir etti.
