Galaksimizde, hiçbir yıldıza bağlı olmaksızın serbest dolaşan “serbest gezegen kütleli cisimler” (FFPMO), kendi uydu sistemlerini geliştirebileceği keşfedildi. Bu durum, minyatür gezegen sistemlerinin oluşabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor.
James Webb Uzay Teleskobu tarafından gerçekleştirilen yeni gözlemler, 5 ila 10 Jüpiter kütlesindeki bazı başıboş gezegenlerin etrafında kristal silikat açısından zengin disklerin bulunduğunu ortaya koydu. Bu diskler, yeni doğan yıldızların etrafında gezegenler oluşmadan önce görülen disklerle benzerlik gösteriyor.
HAYDUT GEZEGENLER
Keşif, “haydut gezegenler” olarak bilinen bu başıboş cisimlerin, kendilerine bağlı sistemler oluşturma potansiyeline ait yeni bir anlayış getiriyor.
St Andrews Üniversitesi’nden gökbilimci Aleks Scholz, “Bu çalışmalar, büyük gezegen kütlelerine sahip cisimlerin kendi minyatür gezegen sistemlerini oluşturma olasılığını gözler önüne seriyor” ifadelerini kullandı.
Scholz, bu tür sistemlerin Güneş Sistemi’ne benzer yapılar sergileyebileceğini ancak boyut ve kütle bakımından yüz kat daha küçük olacağını vurguladı. Bununla birlikte, bu tür sistemlerin gerçekten var olup olmadığının henüz kesin bir şekilde kanıtlanmadığını ekledi.
Web teleskobunun son yıllarda tanımladığı bu gizemli sınıf, yıldız oluşum bölgelerinde serbest halde dolaşan FFPMO’lardan oluşuyor. Bu bölgelerde yoğun yıldız doğumu süreçleri nedeniyle genç gezegen sistemleri kütleçekimsel olarak bozulma yaşayabilir, ancak bu nesnelerin yıldızlar gibi kendi kendine oluşmuş olması da ihtimal dahilindedir.
Daha önceki gözlemler, FFPMO’ların da genç yıldızlar gibi etraflarında dönen diskler barındırabileceğini göstermişti. Yıldızların çevresindeki bu diskler, oluşum sürecinden arta kalan malzemelerden oluşuyor ve sonunda gezegenlere dönüşüyor.
YILDIZSIZ DÜNYALAR
St Andrews Üniversitesi’nden astrofizikçi Belinda Damian liderliğindeki ekip, JWST verilerini kullanarak Orion Bulutsusu’ndaki sekiz FFPMO’nun disk yapılarını inceledi. Çalışma sırasında, hidrokarbon ve silikat taneciklerinin kristalleşme ve toz büyümesi belirtileri gösterdiği belirlendi. Bu özellikler, yıldız etrafında gezegen sistemleri oluşum süreci ile benzerlik arz ediyor.
Bu bulgular, yalnız başına dolaşan gezegenlerin gelecekte Jüpiter ya da Satürn’e benzer geniş uydu sistemleri ve hatta halka yapıları oluşturabileceğine dair düşünceleri destekliyor. Güneş Sistemi dışındaki kesin bir uydu keşfinin henüz gerçekleştirilmemiş olmasına karşın, bu sonuçlar dikkat çekiyor.
Damian, “Bu keşifler, gezegen oluşumunun temel unsurlarının, Jüpiter’den yalnızca biraz daha büyük ve uzayda tek başına dolaşan nesneler etrafında bile var olabileceğini gösteriyor” şeklinde yorumda bulundu:
“Bu da gezegen sistemlerinin sadece yıldızlar etrafında değil, yıldızsız dünyaların çevresinde de oluşma potansiyeline sahip olduğunu anlamına geliyor.”
Bu araştırma, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.
