Birleşmiş Milletler’nin 80’inci genel kurulu, hem Filistin hem de İsrail için tarihi bir dönüm noktası olarak ön plana çıkacak. Bu kritik zirve kapsamında neler yaşanacağı merak konusu. (Haber: Derya Doğan)
Birleşmiş Milletler (BM) 80’inci genel kurul toplantısı, yarın ABD’nin New York kentinde gerçekleştirilecek.
Toplantıda, Fransa ve Suudi Arabistan’ın ev sahipliğinde İsrail ve Filistin arasındaki iki devletli çözüm üzerine önemli tartışmalar yapılacak.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, ABD’nin vize talebini reddetmesi nedeniyle bu tarihi oturumda yer alamayacak. Ancak BM, Abbas’ın video konferans aracılığıyla toplantıda konuşma yapmasına olanak tanıdı. Filistin, BM’de gözlemci devlet statüsüne sahip olmasına rağmen, Genel Kurul’daki oylamalara katılamıyor.
1- 80’İNCİ GENEL KURUL NEDEN ÖNEMLİ?
Genel Kurul’un en kritik unsurlarından biri, İsrail’in Gazze Şeridi’nde sürdürdüğü bombalama ve işgal operasyonları devam ederken, çok sayıda ülkenin Filistin devletini tanıması olarak öne çıkıyor.
Bu ülkeler arasında Fransa, Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg, Malta ve Portekiz yer alıyor. Ayrıca, İngiltere de bugün Başbakan Keir Starmer’ın açıklamasıyla Filistin devletini tanıyacak.
Filistin Devleti’nin tanınması, sembolik bir anlama sahip olmasının yanı sıra, İsrail üzerindeki uluslararası baskının arttığını da gösteriyor. Gazze’deki soykırıma karşı, başta Avrupa olmak üzere dünya genelinde sabrın kalmadığı anlaşılıyor.
Ayrıca, bu hafta başında Birleşmiş Milletler soruşturma komisyonunun, İsrail’in Gazze’deki Filistinlilere karşı soykırım gerçekleştirdiğini belgelemesi de önemli bir gelişme olarak dikkat çekiyor.
İsrail’in Gazze Şeridi’ne 7 Ekim 2023’ten bu yana düzenlediği saldırılarda en az 65 bin Filistinli yaşamını yitirdi. Yaralı sayısının ise 166 binden fazla olduğu bildiriliyor. Filistin Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 147’si çocuk olmak üzere 442 kişi de açlık nedeniyle hayatını kaybetti.
2-FİLİSTİN DEVLETİNİ KAÇ ÜLKE TANIYOR?
Filistin devleti, bağımsızlığını 15 Kasım 1988’de ilan etmesinin ardından, Çin ve Rusya dahil olmak üzere BM üyesi 193 ülkeden 147’si tarafından tanınıyor. Türkiye de 1988 yılında Filistin’i tanıyan ilk ülkelerden biri oldu.
Son bir yıl içinde Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda gibi ülkeler de Filistin’i tanıdı. Filistin, yurtdışında diplomatik misyonlara sahip olmasının yanı sıra, Olimpiyatlar gibi uluslararası spor etkinliklerinde de temsil ediliyor. Ancak kabul edilmiş sınırları, başkenti ve ordusu bulunmuyor.
3- NEW YORK ÇAĞRISI NEDİR?
Andorra, Avustralya, Kanada, Finlandiya, Fransa, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Slovenya ve İspanya dışişleri bakanlarının 12 Eylül’de yaptığı “New York Çağrısı” isimli ortak açıklama, Filistin devletini henüz tanımadığı veya tanıma yönünde olumlu bir görüş bildirmeyen ülkeleri bu konuda adım atmaya davet ediyor.
BM Genel Kurulu’nda oylanan “Filistin Sorununun Barışçıl Çözümü ve İki Devletli Çözümün Uygulanmasına İlişkin New York Bildirgesi” için ABD ve İsrail’in de aralarında bulunduğu 10 ülke “hayır” oyu verirken, 142 ülke “evet” dedi ve 12 ülke çekimser kaldı.
Fransa ve Suudi Arabistan tarafından sunulan bildirge, Hamas’ın dahil olmadığı bir Filistin Devleti’nin tanınmasını ve İsrail-Filistin çatışmasının barışçıl bir şekilde çözülmesini hedefliyor.
4- İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM NEDİR?
Filistin, Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarında yer aldıktan sonra 1917’den 1948’e kadar İngiltere mandası altında bulundu. 1948 yılında İsrail’in kurulmasıyla birlikte, Filistin devleti kurma çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. Bu durum, İsrail’in işgal ve Arap ülkeleriyle yaşadığı çatışmaları içeriyor.
Şu an için iki devletli çözüm talepleri daha da kuvvetli bir şekilde gündeme geliyor. İki devletli çözüm, başkenti Doğu Kudüs olan ve Batı Şeria ile Gazze Şeridi’nde bir Filistin devleti kurulmasını öngörüyor. Bu devletin sınırlarının, 1967 Arap-İsrail savaşından önceki sınırlara uygun olmasının talep edildiği biliniyor. Ancak İsrail, bu öneriye sıkı bir şekilde karşı çıkıyor.
5- ABD, FİLİSTİN DEVLETİ İÇİN NE DİYOR?
Donald Trump yönetimi, Filistin devletinin tanınmasına karşı çıkıyor. Trump, geçtiğimiz hafta tanıma açıklaması yapan İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile yaptığı görüşmede onunla aynı görüşte olmadığını belirtti.
ABD’nin İsrail Büyükelçisi Mike Huckabee, ABD’nin artık Filistin devletinin kurulmasını desteklemediğini ifade etti. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise, geçen hafta yaptığı bir açıklamada, Filistin’in tanınması yönündeki uluslararası baskıların Hamas’ı “daha cesaretlendireceğini” savundu.
6- İSRAİL’İN TEPKİSİ NASIL?
İsrail, Filistin devletinin tanınmasının “teröre hizmet” anlamına geldiğini öne sürerek bu duruma karşı çıkıyor.
Batı Şeria’daki işgali öne çıkaran İsrailli aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Filistin topraklarında binlerce yeni yerleşimci konut inşa etme planını geçtiğimiz ay onayladı. E1 yerleşim projesi olarak bilinen bu plan, işgal altındaki Batı Şeria’yı ikiye ayırarak Doğu Kudüs’ten koparmayı hedefliyor. Smotrich, bu planın fikir olarak Filistin devleti olasılığını sona erdireceğini savundu.
Başbakan Netanyahu, yeni yerleşimlerin ekleneceği Batı Şeria’daki Maale Adumim yerleşimini ziyaretinde, “Filistin devleti kurulmayacak,” ifadelerini kullanarak, “Filistin devleti kurulmayacağına dair verdiğimiz sözü yerine getireceğiz. Burası bizimdir. Mirasımızı, topraklarımızı ve güvenliğimizi koruyacağız. Şehrin nüfusunu ikiye katlayacağız,” dedi.
7- MASADA BAŞKA HANGİ KONULAR VAR?
Bu tarihi genel kurulda, Filistin dışında diğer konular da tartışılacak. 193 BM üye devletinin temsilcileri ve iki gözlemci delegasyon, genel tartışmalara katılacak. BM kampüsü çevresinde, insanlığın karşılaştığı en acil sorunların ele alınacağı üst düzey toplantılar düzenlenecek.
Bu toplantılarda savaş, iklim değişikliği, cinsiyet eşitsizliği ve yapay zekanın yarattığı etik ikilemler gibi küresel krizler gündeme gelecek.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 4. Dünya Kadın Konferansı’nın otuzuncu yıl dönümünü kutlamak amacıyla “Toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesini sağlamak için Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nun uygulanmasına yeniden bağlılık, kaynak sağlama ve hızlandırma” temalı üst düzey bir toplantı da gerçekleştirecek.
