TİHEK tarafından alınan karara göre, 1982 doğumlu üniversite öğrencisi M.A, Kasım 2024’te geçerli bir öğrenci vizesi almak için Adana Büyükşehir Belediyesi Seyahat Kartları Ofisi’ne başvurdu. Başvurusunun ardındaki amaç, yararlandığı toplu ulaşım indirimli öğrenci bileti uygulamasının devamını sağlamaktı.
Ancak, Adana Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 14 Ekim 2024 tarihli kararı, Seyahat Kartları Uygulama Yönetmeliği’nde öğrenci tanımına 28 yaşından gün almama şartı eklediği için M.A’nın başvurusu reddedildi.
Bunun üzerine M.A, yaşından dolayı ayrımcı muameleye maruz kaldığını belirterek belediyenin uygulamasının Anayasa’nın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırı olduğunu iddia ederek TİHEK’e başvurdu.
Yapılan başvuru üzerine Adana Büyükşehir Belediyesi, belediyelerin ulaşım hizmetleri çerçevesinde Belediye Meclisi tarafından ücret belirleme yetkisi bulunduğunu, indirimli tarifelere ilişkin özel bir düzenlemenin mevcut olmadığını ifade etti. Bu nedenle, ilgili kararların Belediye Meclisi’nin takdirine bırakıldığını bildirdi.
TİHEK, yaptığı incelemeler sonucunda “yaş temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine” hükmederek Adana Büyükşehir Belediyesi’ne 200 bin lira idari para cezası kesilmesine karar verdi.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
TİHEK’in gerekçesi, eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağının insan hakları hukukunun temel unsurlarından biri olduğunu vurguladı. Bu teminatların uluslararası sözleşmelerle ve ulusal mevzuatla güvence altına alındığı hatırlatıldı.
Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına atıf yapılan gerekçede, Anayasa’nın 10. maddesinin, Anayasa’da güvence altına alınan hak ve özgürlüklerden faydalanırken aynı duruma sahip kişilere farklı muamele yapılmasını yasakladığı dile getirildi.
Gerekçede, belediyenin toplu taşıma ücretleri konusunda takdir yetkisine sahip olduğu fakat bu yetkinin, Anayasa’nın 13. maddesinde belirtilen “ölçülülük ilkesi” doğrultusunda kullanılması gerektiği ifade edildi.
Toplu taşıma ücretlerinin belirlenmesinde elde edilmek istenen kamu yararı ile 28 yaşını geçmiş öğrencilerin hakları arasında adil bir dengenin sağlanması gerektiği vurgulandı. Öğrencilerin yaş temelinde farklı ücretlendirmeye tabi tutulmasının Anayasa’nın öngördüğü sınırlar çerçevesinde makul, gerekli ve orantılı bir şekilde yapılması gerektiği belirtildi.
Başvurucunun yaş temelinde ayrımcılığa maruz kaldığına vurgu yapılan kararda, şu ifadelerle devam edildi:
“Belediye tarafından toplu taşımada 28 yaşından gün almış öğrencilerin farklı ücretlendirmeye tabi tutulması, meşru bir amaca sahip olsa da bu uygulamada yaş sınırının belirlenmesi sırasında kişilerin bireysel farklılıklarının dikkate alınmadığı ve bu durumun hedeflenen amaç ile uygulanan araç arasında ölçülülük sağlamadığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla, uygulanabilir bir denge gözetilmediği için başvuru konusu olayda yaş temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.”
