Önemli astrofizikçilerin görüşlerini paylaşan Jonathon McDowell, Elon Musk’ın SpaceX şirketine ait Starlink uydularının hızla yörüngeden düşerek Dünya atmosferine girmesinin, gezegenin stratosfer katmanında geri döndürülemez zararlar yaratabileceğine dikkat çekti.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde 37 yıl süren kariyerinin ardından, McDowell her gün bir ila iki Starlink uydusunun atmosfere girdiğini, önümüzdeki yıllarda bu sayının her güne beş uyduya kadar yükselebileceğini ifade etti.
McDowell, stratosferin zarar görmesi durumunda, özellikle ozon katmanının zayıflamasıyla birlikte yeryüzüne ulaşan zararlı ultraviyole ışınlarının artış göstereceğini belirtti. Bu durumun cilt kanseri, katarakt ve göz hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği konusunda uyardı.
8 BİN STARLİNK UYDUSU YÖRÜNGEDE
SpaceX’in şu an yörüngede 8 binden fazla uydusu bulunduğu kaydedildi. Şirket bu yıl 2 binden fazla yeni uydu fırlattı.
ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), Elon Musk’ı 2023 yılında uyarmış ve bu uyduların 2035 yılına kadar ciddi kazalara yol açma potansiyeline sahip olduğunu rapor etmişti.
FAA’ya ait rapordan yola çıkıldığında, önümüzdeki yıllarda yaklaşık 28 bin parça tehlikeli enkazın yeniden giriş sırasında atmosferde yanabileceği öngörülüyor. Ancak Musk, bu analizi “saçma ve asılsız” olarak değerlendirmiş, SpaceX mühendisi David Goldstein raporu ise “derinlemesine hatalı” şeklinde tanımlamıştı.
SpaceX, uydularının “tamamen yanacak şekilde” tasarlandığını açıklasa da, bu yıl gerçekleştirilen bir duyuruda bazı uyduların tamamen yok olmadığını kabul etti.
“KESSLER SENDROMU” TEHLİKESİ
McDowell, yörüngedeki nesne sayısındaki hızla artışın Kessler sendromu adı verilen zincirleme çarpışma riskini doğurduğunu ifade ederek, “Planlanan 30 bin Starlink uydusunun yalnızca yüzde biri arıza verirse, bu 300 dev uydu anlamına geliyor. Bu rakam, düşük Dünya yörüngesini Kessler sendromuna sokmak için yeterli” dedi.
Özellikle 600 ila 1000 kilometre yüksekliğindeki yörüngenin, eski Sovyet roketleri ve diğer var olmayan cisimlerle dolu olduğunu belirten bilim insanı, bu alana yeni uydulardan eklenmesinin çarpışma riskini artıracağını vurguladı.
ATMOSFERDE METAL BİRYKİMİ ARTIYOR
Kaygılar sadece uzay çöpleriyle sınırlı değil. Uyduların atmosfere girmesi sırasında açığa çıkan metal buharları, stratosferde alüminyum, lityum ve bakır gibi toksik metallerin birikmesine neden oluyor.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) atmosfer kimyacısı Daniel Murphy, “Neredeyse kimse bu uyduların stratosfer üzerindeki etkisini düşünmüyor” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Murphy ve ekibinin araştırmalarına göre, bu toksik metaller sülfürik asit aerosollerine karışarak ozon tabakasını tehdit edebilir. Alüminyum bileşikleri, ışıkla tepkimeye girerek klor salınımını artırır ve bu durum ozon tabakasının parçalanmasına sebep olabilir.
“CEVAPLAR HALA BELİRSİZ”
Avrupa Uzay Ajansı’ndan malzeme mühendisi Adam Mitchell, gelecekteki stratejilerin “uzayda yeniden kullanım ve geri dönüşüm” üzerine kurulması gerektiğini dile getirdi.
ASD Eurospace yöneticisi Pierre Lionnet ise “SpaceX, 30 yıl sonra devasa bir çevre sorunu yaratıyor olabilir” şeklinde bir uyarıda bulundu.
