Kozmolojinin evrenin oluşumunu anlama çabaları, güçlü bilgisayarların yardımıyla yeni bir boyut kazanıyor. Bu alandaki en son gelişmelerden biri, CAMELS (Cosmology and Astrophysics with MachinE Learning Simulations) adını taşıyan uluslararası projedir.
Bu proje, ABD’deki “Popeye-Simons” süper bilgisayarında gerçekleştiriliyor. Araştırmacılar, bu kapsamda tam 4 bin 233 farklı evren simülasyonu üretti.
HER EVREN AYRI BİR DÜNYA
BBC’nin Sky at Night Magazine dergisine göre, bu simülasyonların bir kısmı sadece karanlık maddenin kütle çekim etkilerini araştırıyor. Bu tür simülasyonlar “iskelet evrenler” olarak nitelendiriliyor. Ancak projedeki simülasyonların yarısından fazlasında, gazların ve yıldızların fiziksel süreçleri de detaylı bir şekilde inceleniyor.
Her bir sanal evren, birbirinden farklı fiziksel varsayımlar kullanılarak oluşturulmuş durumda. Bazı simülasyonlarda madde yoğunluğu ya da galaksilerin merkezindeki kara deliklerin ve süpernovaların yaydığı enerji miktarı değiştirilerek, evrenin yapısını şekillendiren önemli mekanizmalar test edilmiş.
YAPAY ZEKA VE EVRENİN SIRLARI
CAMELS ekibi, bu sanal evrenleri sadece bilim insanlarına değil, aynı zamanda yapay zeka algoritmalarına da sunuyor. Makine öğrenimi sistemleri, mevcut simülasyonlardan elde ettikleri bilgileri kullanarak yeni evren özelliklerini tahmin edebiliyor ve eksik noktaları tamamlayabiliyor.
Bu yaklaşım, yeni evren simülasyonlarını oluşturmanın hem zaman hem de maliyet açısından verimliliğini artırıyor. Ayrıca, bilim insanlarına farklı fizik koşulları altında evrenin davranışlarını incelemek için yenilikçi araştırma imkanları sunuyor.
SAMANYOLU’NU YENİDEN YORUMLAMAK
Araştırmacılar, her simülasyonda belirli bir galaksinin gerçek kütlesini bildiklerinden, bu verileri kullanarak bir algoritma geliştirdiler. Bu algoritma, yalnızca gözlemlenen özellikler üzerinden bir galaksinin kütlesini tahmin edebilme yeteneğine sahiptir.
Aynı teknik, Samanyolu Galaksisi’ne uygulandığında, bilim insanları galaksimizin özelliklerini milyonlarca yapay eşdeğeri ile karşılaştırarak daha kesin ölçümler elde edebilmekte.
KOZMOLOJİDE YENİ BİR SAYFA
Bu çalışma, evrenin geçmişini canlandırmanın yanı sıra, gelecekteki gözlemler için de yeni yollar açıyor. Artık simülasyonlar, sadece verileri doğrulamak için değil, teleskoplarımızın hangi tür galaksilere ve olaylara odaklanması gerektiğini önceden belirlemek için de kullanılabiliyor.
