Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi NÜRDAM, dünyanın ilk gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörünü başarıyla geliştirdi. Geliştirilen dedektörün patent başvurusu yapıldı ve fikir hakkı NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan’a aittir. Bu yenilikçi dedektörün oluşturulmasına İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Doç. Dr. Arif Kösemen ve Prof. Dr. Sadullah Öztürk önemli katkılarda bulundu. Ayrıca, dedektörün elektronik devre kartı BAİBÜ Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rıfkı Terzioğlu tarafından tasarlandı. Yerli imkanlarla üretilen gazlı alev dedektörü, klasik yarı iletken dedektörlerinin aksine 360 derece açıda ve 100 metreden fazla mesafede alev tespiti yapabilme özelliğine sahiptir.
NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan, mevcut dedektörlerin kısıtlı özellikleri bulunduğunu ifade ederek, “Yangın dedektörleriyle karıştırılmamalıdır, çünkü yangın dedektörleri duman dedektörleri, kızılötesi ve morötesi ışınlar gibi farklı sinyalleri algılamak üzere tasarlanmıştır. Şu anki ultraviyole ışık dedektörlerinin teknoloji yapısı yarı iletken üzerinden ilerlemektedir ve bu tür dedektörler radyasyon hasarı açısından oldukça kısa ömürlüdür. Ayrıca, algılama mesafeleri 25 metre ile sınırlı olup, algılama açısı sadece 120 dereceye kadar ulaşabilmektedir.” diye belirtti.
“Sınırları ortadan kaldırmış durumdayız”
Doç. Dr. Kalkan, yeni geliştirdikleri gazlı dedektörle bu sınırlamaları aştıklarını dile getirerek, “Bizim geliştirdiğimiz gazlı dedektör ile bu engelleri kaldırmış durumdayız. Dünyada ilk defa gazlı teknoloji kullanarak algılama açısını 360 dereceye çıkardık ve bunu her açıyı test ederek doğruladık. Algılama mesafemiz 100 metreyi geçiyor ve bu bizim için belirlediğimiz önemli bir hedefti. Şu an 100 metreyi bir buçuk kat aşmış durumdayız. Bu sonuçlar TÜBİTAK’ın hakem raporlarında da yer almaktadır.” ifadelerini kullandı.
Gazlı dedektörün mevcut muadillerine kıyasla algılama süresinin oldukça kısa olduğunu belirten Doç. Dr. Kalkan, “Mevcut teknolojiler saniyelerle ölçülen sinyal üretme kapasitesine sahipken, bizim dedektörümüz mikrosaniyelerde sinyal üretebiliyor. Tamamen yerli bir teknoloji olup, üniversitemize aittir. Ayrıca, uluslararası PCT patent başvurusunda bulunulmuştur. İçerisinde kullanılan gaz karışımları da tarafımızdan geliştirilmiştir.” dedi.
“Önümüzdeki yaz kullanılabilecek”
Doç. Dr. Kalkan, dedektörün 2026 yazında kullanıma hazır olacağını belirterek, “İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Prof. Dr. Sadullah Öztürk ve Doç. Dr. Arif Kösemen’in de dedektörün geliştirilmesinde büyük katkıları bulunuyor. Aslında bu süreçte 5 yıl önce birlikte başlamıştık. Şu anda proje devam ediyor ve teknolojinin endüstriyel hazırlıkları tamamlandı. Firma, uluslararası sertifikaların başvurusu aşamasına geldi. Ümit ediyorum ki önümüzdeki yaz orman yangınlarını tespit etmek amacıyla pilottaki bölgede yerli ve milli alev dedektörlerimizi kullanabileceğiz. Ayrıca yakıt istasyonlarımıza da kendi alev dedektörlerimizi eklemeyi planlıyoruz.” diye sözlerine ekledi.
