“Küresel Yeniden Kurulum: Eski Düzenden Yeni Gerçeklere” temasıyla dünya genelinden liderleri ve uzmanları İstanbul’da bir araya getiren Başkent World Forum 2025, “Filistin Meselesinde Uluslararası Hukuk İnzivada mı? Krizi Reforma Dönüştürmek” başlıklı bir oturuma ev sahipliği yaptı.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, Filistin Devleti Resmi Medyadan Sorumlu Bakan Ahmad Assaf, Eski Uluslararası Adalet Divanı (UAD) Üyesi ve Başkanı Abdulqawi Ahmed Yusuf ile Eski İskoçya Bölgesel Başbakanı Hamza Yusuf’un katılım gösterdiği oturumu, Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Serdar Karagöz de izledi.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Yılmaz, liberal dünya düzeninin sorunlu olduğuna dikkat çekerek, “Mevcut düzen gerçekten bir krizde ve bunun en belirgin kanıtı Gazze.” ifadelerini kullandı.
Gazze savaşının ardından, kimsenin “bu dünya düzeninin iyi işlediğini ya da insanları koruduğunu” düşünmediğini belirten Yılmaz, “Buradaki asıl problem İsrail ile ilgilidir. Çünkü İsrail sistemin bir hatasıdır. Eğer başka bir ülke benzer bir davranış sergileseydi, o ülkeye farklı yaklaşılırdı, fakat İsrail bu sistemin bir hatası olduğu için kendisine bir şey yapılamıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Yılmaz, Gazze’deki İsrail soykırımını engellemek üzere Türkiye’nin çabalarına da vurgu yaptı ve NATO ile İsrail arasındaki muhtemel işbirliklerini engellediklerini aktardı.
Ayrıca, Yılmaz, ABD’nin İsrail’i durdurabileceğini belirterek, 8 Müslüman ülkesi, dönemin ABD Başkanı Donald Trump ile Birleşmiş Milletler’de bir araya getirdiklerini hatırlattı.
Bu sistemin aslında problemin bir parçası olduğunu vurgulayan Yılmaz, “Bu sistem, gerçek gücü olmayan hiç kimseye yardımcı olmuyor.” şeklinde konuştu.
İsrail’in “yerleşimci sömürgeci” bir devlet olduğunu ifade eden Yılmaz, bu ülkenin kendini normal bir demokratik devlet olarak inşa etmesi gerektiğini dile getirdi.
“Sisteminin bedavacısı konumunda”
Yılmaz, mevcut küresel düzenin Filistin’de yaşanan insani trajediye çözüm bulmakta yetersiz kaldığını belirtti.
Bu düzenin “Amerikan küresel egemenlik sorununa yönelik özel olarak tasarlandığını” aktaran Yılmaz, “Bu düzen kirli bir düzen. Soykırımın gerçekleşmesine izin veriyor.” diye ekledi.
Diplomatik her türlü çabayı denediklerini vurgulayan Yılmaz, “Diplomatik olarak yapılabilecek her şey denendi ama soykırımı durdurmadı.” ifadesini kullandı.
UAD’deki sürece de değinen Yılmaz, “UAD yargıçları tehdit edildi ve yaptırımlara maruz kaldı. Yargıçların tehdit altında olduğu bir sistemde nasıl çözüm bekleyebiliriz?” sorusunu yöneltti.
BM Güvenlik Konseyi’ndeki karar mekanizmasının adil olmadığını söyleyen Yılmaz, “Cumhurbaşkanımız (Recep Tayyip Erdoğan) sık sık ‘Dünya beşten büyüktür’ diyor. Çünkü bu beş ülke, karar veriyor ve biri veto yetkisini kullanarak her şeyi şekillendiriyor.” ifadelerini kullandı.
Yeni bir küresel düzenin gerekliliğini vurgulayan Yılmaz, “Gazze krizi, eski dünyanın çökmüş olduğunu ve yeni dünyanın henüz inşa edilmemiş olduğunu gösteriyor.” şeklinde konuştu.
Yılmaz, İsrail’in uluslararası sistemden hesap vermekten muaf tutulduğunu belirterek, “İsrail bunu yapıyor çünkü bir bedel ödemiyor. Hiç kimse onları sorumlu tutmuyor. Sistemin bedavacısı konumundalar.” dedi.
“Küresel kurallara dayalı düzen mutlak çöküşün eşiğinde”
Eski İskoçya Bölgesel Başbakanı Hamza Yusuf, uluslararası hukuk düzeninin ciddi bir sınavdan geçtiğini ifade etti.
Yusuf, İsrail’in “uluslararası hukuku defalarca ihlal ettiğini” belirterek, “24 Temmuz’da Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in apartheidin önlenmesine ilişkin yükümlülüklerini ihlal ettiğine hükmetti.” dedi.
Uluslararası düzene duyulan güvenin sarsıldığını vurgulayan Yusuf, “Küresel kurallara dayalı düzen, henüz çökmediyse bile, mutlak çöküşün eşiğinde.” ifadesinde bulundu.
Filistin’e yönelik saldırılara karşı dünya genelinde artan kamuoyu tepkisine dikkat çeken Yusuf, “Her hafta milyonlarca insan sokaklara çıkıyor. Halk doğru yerde, ancak siyasetçilerin çoğu yanlış yerde.” değerlendirmesini yaptı.
Kamuoyundaki değişimin önemine vurgu yapan Yusuf, “Kamuoyu değişiyor. Artık uluslararası hukukun evrensel uygulanması için yalnızca şikayet etmek yerine organize olup elimizdeki gücü kullanmalıyız.” yorumunu yaptı.
“Dünyanın üçte ikisi bu toprakların Filistin’e ait olduğunu ifade ediyor”
Filistin Devleti Resmi Medyadan Sorumlu Bakanı Ahmed Assaf, uluslararası kanunların dürüstlük sınavıyla karşı karşıya olduğunu belirterek, özel olarak Filistin konusunda uluslararası hukukun çifte standart uyguladığını aktardı.
İsrail’in son iki yılda yaklaşık 250 gazeteciyi öldürdüğüne dikkat çeken Assaf, “İsrail, suçlarını ve katliamlarını sessizce gerçekleştirmek istiyor; bu yüzden, gazetecileri hedef alıyor.” ifadelerini kullandı.
Assaf, “Dünyanın üçte ikisi bu toprakların Filistin’e ait olduğunu tanıyor, fakat maalesef ki İsrail, meşruiyetsiz bir şekilde işgaline devam ediyor.” diye konuştu.
Kanunların uygulanması tüm BM üye devletlerinin eşit sorumluluğu
Eski UAD Üyesi ve Başkanı Yusuf, bir devletin ya da birkaç devletin hukuku ihlal etmesinin mevcut kuralları ortadan kaldırmadığını vurgulayarak, “Bir hukukun ihlali, hukuku değiştirmez ya da ortadan kaldıramaz.” dedi.
BM Güvenlik Konseyi’nin işlevini büyük ölçüde kaybettiğini belirten Yusuf, “Ne kadar güçlü olursa olsun, bir devlete güvenmenin yanlış olduğunu düşünüyorum. Birleşmiş Milletler’in 194 üye devleti var ve hepsinin kanunların uygulanması ve yürürlüğe konulması konusunda eşit sorumluluğa sahip olduğunu düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
Sömürgeciliğin Batılı ülkelerin kararıyla değil, gelişmekte olan ülkelerin kararlılığı sayesinde yasa dışı ilan edildiğini hatırlatan Yusuf, Arap ve Müslüman ülkelerin tıpkı o dönemde olduğu gibi Gazze’de ateşkes sağlanması için birlikte hareket etmesi durumunda bir sonuç elde edilebileceğini vurguladı.
