3,3 milyar yıldan daha eski kayalarda tespit edilen kimyasal izler, oksijen üreten fotosentezin düşünülenden yaklaşık 1 milyar yıl önce başlamış olabileceğini ortaya koyuyor.
Carnegie Bilim Enstitüsü liderliğindeki uluslararası araştırma grubu, bu bulguları Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımladı. Araştırma ekibi, geçmişte kaybolmuş biyomoleküllerin bıraktığı kimyasal parçalanma örüntülerini yapay zeka ile inceleyerek, yaşamın izlerini gün yüzüne çıkardı.
TESPİTİN ZORLUĞU
Dünya’nın ilk dönemleri, kolayca fosilleşmeyen mikrobiyal örtüler ve basit hücrelerle doluydu. Zamanla bu organizmalar gömülerek ısındı, ezildi ve kayalar içerisinde parçalandı. Bu süreçler, milyarlarca yıl öncesine ait biyolojik izlerin büyük bir kısmını yok etti.
Bundan dolayı, bilim insanları bugüne kadar 1,7 milyar yıldan daha eski kayalarda güvenilir moleküler yaşam izlerine ulaşamamıştı. Fotosentezin başlangıcı gibi önemli biyolojik dönüm noktaları da bu nedenle tam olarak bilinmiyordu.
Ancak yeni araştırma, ilk yaşamın izlerinin molekülleri kaybolmuş olsa bile kimyasal “kalıntı desenlerinin” varlık gösterdiğini ortaya koydu.
KİMYASAL İZLERİN ANALİZİ
Ekibin, antik kayalardaki organik ve inorganik bileşenleri moleküler parçalara ayırarak elde ettiği desenler büyük bir öneme sahip. Daha sonra, yapay zeka modeli 400’den fazla örnek üzerinde eğitildi. Bu örnekler arasında modern bitkiler, hayvanlar, mikrobiyal örtüler, 1 milyar yıllık yosun fosilleri ve meteoritler de bulunuyor.
Bu eğitim sürecinin sağlamış olduğu sonuçlarla, sistem biyolojik ve biyolojik olmayan kimyasal izleri yüzde 90’ın üzerinde bir doğruluk oranıyla ayırt edebilmeyi başardı. Ayrıca, en az 2,5 milyar yıllık kayalarda fotosentez sinyalleri tespit edilerek, fotosentezin başlangıç tarihi yüz milyonlarca yıl geriye çekilmiş oldu.
DÜNYA DIŞI YAŞAM İÇİN YENİ BİR YÖNTEM
Bu yöntem, yalnızca Dünya’nın geçmişinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmakla kalmayacak, aynı zamanda diğer gezegenlerde olası yaşam izlerinin araştırılmasında da önemli bir değişiklik yaratabilir. Bilim insanları, bu tekniğin Mars veya diğer gök cisimlerinden getirilecek örnekler üzerinde de uygulanabileceğini belirtmektedir.
