Glütensiz beslenme, son yıllarda sağlıklı yaşam trendi içinde en çok tartışılan konulardan biri haline geldi. Marketlerde “glütensiz” ibaresiyle satılan ürünlerin sayısı giderek artmakta. Ekmekten makarnaya, atıştırmalıklardan tatlılara dek birçok gıda, bu etiketle tüketicilere sunuluyor. Sosyal medya platformlarında da durum pek farklı değil. Beslenme uzmanlarından influencer’lara kadar birçok kişi, glütensiz diyetin kilo kontrolüne yardımcı olduğunu, sindirimi kolaylaştırdığını ve enerji seviyesini artırdığını savunmakta. Bu tür paylaşımlar her geçen gün daha fazla insanı glütensiz ürünlere yönlendirmekte.
Ancak glütensiz beslenmenin herkes için uygun olup olmadığı merak ediliyor. Glütene karşı hassasiyeti bulunmayan bireyler için glütensiz diyetin gerekliliği sorgulanmakta. Bu konuyu Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Gastroenteroloji Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. H. Tarık Kani ile ele aldık.
Glütensiz bir beslenme tarzının, hastaların daha az lif almasına, belirli vitamin eksikliklerine ve yapay karbonhidrat tüketimine yol açabileceği ifade ediliyor. Bu durum maalesef bazı sağlık sorunlarına yol açabiliyor, vücutta yağlanmayı artırdığı gibi kardiyovasküler hastalık riskini de yükseltebiliyor.
Çölyak hastaları için glütensiz beslenme zorunlu
Doç. Dr. Kani, glütensiz beslenmenin yalnızca belirli sağlık sorunları olan bireyler için gerekli olduğunu vurguluyor. “Glüten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Bu protein insan vücudu tarafından tam olarak sindirilemez. Vücudun savunma hücreleri glütendeki bu proteini uzaklaştırmaya çalışır. Ancak sağlık sorunu olmayan bireyler için glütensiz bir diyet önerilmemektedir,” diye kaydediyor.
Glütensiz beslenmesi gereken gruplar arasında çölyak hastaları bulunmaktadır. Doç. Dr. Kani, “Çölyak, glütene duyarlı bireylerde bağışıklık sisteminin ince bağırsaklara saldırması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Glüteni ortadan kaldırdığınızda bu aşırı duyarlılık sona erer ve bağışıklık sistemi bağırsaklara zarar vermez. Bu hastalığın bilinen tek tedavisi, glüteni tamamen beslenme programından çıkarmaktır,” açıklamasında bulunuyor.
[Fotoğraf: Getty Images]
Glüten hassasiyeti dikkat gerektiriyor
Çölyak hastalığının yanı sıra son yıllarda başka bir durum olan “çölyak dışı glüten duyarlılığı”ndan bahsedilmeye başlandı. Bu sorunun, glütene karşı hassasiyet gösteren bireylerde görüldüğünü belirten Doç. Dr. Kani, “Bu kişiler, klinik olarak çölyak ile benzer belirtiler göstermekte ancak ince bağırsakları endoskopik olarak normal ya da hafif hasar görmüş durumdadır. Çölyak için yapılan kan testleri de normal çıkmaktadır,” diyor.
Bu tür hastalarda tanı koymak oldukça zordur. Hastalar, glüten içeren ve glütensiz beslenme dönemleri geçirmekte ve belirtiler göz önünde bulundurularak tanı süreci ilerlemektedir.
[Fotoğraf: Getty Images]
Glütensiz beslenme profesyonel destek gerektirir
Glütensiz beslenmenin zannedildiği kadar basit olmadığını, zira birçok gıdanın glüten içerebildiğini belirten Doç. Dr. Kani, “Glütensiz beslenme sadece marketten özel ürün almakla sınırlı değildir,” diyerek şu şekilde devam ediyor: “Hastaların doğru ve detaylı bir danışmanlık hizmeti alması önemlidir. Özellikle çölyak hastalarında koruyucu eğitimler sonrasında diyetisyenlerle çalışmak bu süreçlerin standart bir parçasıdır. Çünkü glütensiz ürünlerde 1 kilogram içinde 8 mg’dan daha az glüten bulunmalıdır. Gerçekte ise hiç bir un ya da buğday ürünü tamamen glütensiz değildir.”
Dengeli beslenme en mantıklısı
Peki, gereksiz yere glütensiz beslenmenin sağlıklı bireyler üzerinde belirgin bir etkisi var mı? Doç. Dr. Kani, bu noktada yapılan bilimsel araştırmalara dikkat çekiyor: “Son dönemdeki çalışmalarda sağlıklı bireylerde glütensiz beslenmenin belirgin bir yarar ya da zararı olmadığı tespit edilmiştir. Glütensiz beslenmenin hastaların daha az lif almasına, belirli vitamin eksikliklerine ve yapay karbonhidratlarla beslenmesine neden olabileceği gerçeği de önemli bir uyarıdır. Bu durumda vücutta yağlanma ve kardiyovasküler hastalık riskinin artması mümkündür.”
