Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, inşaat üretim endeksi eylül ayında yıllık bazda yüzde 29,9 oranında bir artış kaydetti.
Takvim etkilerinden arındırılmadan yapılan değerlendirme sonucunda 150,4 puana ulaşarak tüm zamanların zirvesine yükselen endeks, takvim ve mevsim etkilerinden arındırıldığında sırasıyla 149,6 ve 148,5 puana geriledi. Bu veriler, inşaat üretiminin tarihi bir zirveye ulaştığını ortaya koyuyor.
Yüzde 29,9’luk artışı işaret eden endeks, 2017 yılının Ocak ayından bu yana geçen 105 ay içinde en yüksek değeri kaydetti.
Endeksin alt kalemleri incelendiğinde, bina inşaatı endeksinin yüzde 31,2 artışla 171,9 puana, bina dışı inşaatların ise yüzde 23,3 yükselişle 98,9 puana ulaştığı görülüyor. Ayrıca, özel inşaat faaliyetlerindeki artış da yüzde 30,1 ile 135 puana yükseldi.
“Şantiye tarafı ciddi şekilde hızlandı”
İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen, inşaat üretim endeksinin, sahadaki fiziksel üretim hacmini ölçtüğünü ifade etti. Hepşen, “Şantiyedeki makinenin çalışma temposu, yapılan işçilik veya dökülen beton gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalı. Eylül verileri, şantiye tarafının ciddi bir hız kazandığını gösteriyor.” dedi.
Bina inşaatındaki yüzde 31,2’lik artışın, konut üretimi açısından diğer alt başlıkların önünde olduğu vurgulandı. Bina dışı yapıların yüzde 23,3 artışı ise olumlu bir gelişme olmakla birlikte konut alanındaki ivme kadar güçlü değil. Özel inşaat faaliyetlerindeki yüzde 30,1’lik artış, büyümenin kamu yerine özel sektör tarafından yönlendirildiğini düşündürüyor.
Hepşen, bu artışın nedenlerinden birinin deprem sonrası yürütülen projeler olduğunu belirtti. Konutların teslim tarihinin yaklaşması ile birlikte bazı projelerde yeni etapların devreye alındığını ve bu durumun sahadaki yoğunluğu artırdığını sözlerine ekledi. TOKİ’nin sosyal konut projelerinin de üretim tarafına önemli katkı sağladığını vurguladı.
“Zirvenin devamı için konuttaki ivme sürmeli, talep-finansman uyumu kurulmalı”
Prof. Dr. Ali Hepşen, verinin eylülde şantiyelerde yoğun dönemlerin yaşandığını gösterdiğini, ancak bu durumun sektörün genel bir yükseliş trendine geçtiği anlamına gelmediğini kaydetti. İnşaat sektöründe zirve noktalarının bazen güçlü büyüme ivmesinin başlangıcı, bazen de düzeltme döneminin öncesinde olduğu ifade ediliyor. Üretimin hangi unsurlarına dayandığı bu ayrımı belirleyecek unsur olarak öne çıkıyor.
Hepşen, “Kredi kanalları açık, satış ritmi sürüyor ve nakit akışı rahat bir nefes aldırıyorsa, bu zirve noktasının üzerine yeni seviyeler eklenebilir. Ancak yüksek faiz oranları ve devam eden maliyet baskıları, birikmiş stokun oluşmasına neden olabilir. Bu durumda zirve, gecikmeli bir yavaşlamanın habercisi olabilir.” dedi.
Hepşen, konut üretiminde devam eden ivmenin sürdürülmesi, talep ve finansman uyumunun sağlanması ile bu uyumun projelerde işletme sermayesi riski oluşturmaması halinde endeksteki zirvenin uzun bir döngünün başlangıcı olabileceğini ifade etti.
Prof. Dr. Hepşen, “Eğer satış ve finansman aynı düzeyde destek vermezse, mevcut yüksek tempo ileride stok baskısına neden olabilir. Eylül ayı bize güçlü bir tablo sundu; bundan sonraki süreç, bu tablonun başlangıç mı yoksa kapanış mı olduğunu gösterecek.” şeklinde konuştu.
