Dişlerde kırılma, yer değiştirme ya da diş kaybıyla sonuçlanan “travmatik dental yaralanmalar”, tüm yaralanmaların yaklaşık yüzde 5’ini kapsıyor. Bu durum, çoğunlukla ani gelişen sağlık sorunları arasında yer alıyor.
Okul öncesi çocuklarda ise bu oran yüzde 17’ye kadar çıkabilmekte. Her dört çocuktan biri, yaşamı boyunca en az bir kez dental travmaya maruz kalıyor. Bu veriler, dental travmaların dünya genelinde en yaygın beşinci sağlık sorunu olduğunu ortaya koyuyor.
Düşme, çarpma, spor etkinlikleri ve trafik kazaları, travmatik dental yaralanmaların başlıca sebeplerini oluşturuyor. Otizm, epilepsi, serebral palsi ve görme engeli gibi özel gereksinimi bulunan bireylerde bu risk daha fazla görülmekte. Bu tür yaralanmalar estetik, fonksiyonel ve psikolojik sorunlara yol açabilmektedir.
Rehberde, diş travmalarında acil müdahale için gerekli bilgilerin yer aldığı vurgulanıyor.
Eğer diş, köküyle birlikte yerinden tamamen çıkmışsa, kök kısmına dokunmaksızın ve kurumasına izin vermeden, temiz bir kapta bulunan sade sütün içine konulması ve mümkün olan en kısa sürede diş hekimine ulaştırılması gerekiyor. Bu sayede, bireyin kendi dişinin tekrar yerine yerleştirilmesi mümkün hale gelebiliyor ve dişin ağızdaki kalma ihtimali artabiliyor.
Dişin bir parçasının kırılması durumunda ise, kırık parçanın kurumasına izin verilmeden, en kısa sürede bulunarak sade süt içinde saklanması ve 60 dakika içinde diş hekimine götürülmesi gerekir. Kırık parçanın yerine yerleştirilmesi, en iyi estetik sonucun elde edilmesini sağlar. Eğer kırık parça bulunamazsa, yine hızlı bir şekilde diş hekimine gidilmesi önemlidir.
Spor yaralanmaları için ağız koruyucusu kullanımı öneriliyor
Diş yaralanmaları en çok futbol, basketbol, hokey, boks, güreş, beyzbol ve tekvando gibi spor dallarında ortaya çıkıyor.
Sporcuların ağız koruyucuları ve yüz koruyucu başlıklar gibi ekipmanları kullanmaları gerekmektedir. Ağız koruyucular, diş, dil, dudak ve yanak yaralanmalarını önlemede oldukça etkili bir çözüm yolu sunuyor.
Diş travması sonrası müdahalede gecikme olursa, diş kaybı kalıcı hale gelebiliyor.
Kaybedilen doğal dişin yerini protez diş alıyor. Özellikle ön dişlerdeki kayıplar, “öz güven eksikliği, gülme ve konuşmada çekinme” gibi duygusal sonuçlar doğurabiliyor.
Çocuklarda ve ergenlerde “sosyal dışlanma” ve “okul başarısında düşüş” gibi durumlar yaşanabiliyor. Yetişkinlerde ise iş görüşmeleri, sosyal etkileşimler ve ilişkilerde olumsuz etkiler meydana gelebiliyor.
Bu nedenle, spor sırasında ağız koruyucu kullanarak ve travma sonrası doğru müdahale ile diş kayıplarının önlenmesi mümkün hale geliyor.
