Bolu’nun Dörtdivan ilçesindeki Sorkun köyü, dünyada yalnızca üç noktada gözlemlenebilen eşsiz bir doğa döngüsüne ev sahipliği yapıyor. Kara, kızıl, küçük ve sakallı akbabaların leşlere sırayla yöneldiği bu döngü, doğanın temizlik işlevini sergiliyor. Doğasever Mehmet Ali Altunay, “Leşten geriye hiçbir şey kalmıyor. Bunlar doğanın doğal temizleyicileridir” ifadesini kullandı.
2012 yılında, Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği (KUFOD) tarafından Bolu’da, uzmanların liderliğinde bir Akbaba Beslenme ve İzleme İstasyonu inşa edildi. Burada, dünya genelinde sadece İspanya, Bulgaristan ve Bolu’da görülebilen dört akbaba türü – kara akbaba, kızıl akbaba, küçük akbaba ve sakallı akbaba – aynı ortamda yaşamaktadır. 2024 yılında ise, Sorkun köyündeki bir tepeye KUFOD ve Orman Genel Müdürlüğü iş birliğiyle, hem ovayı hem de ormanı görebilen yeni bir izleme istasyonu inşa edilecek.
DOĞANIN TEMİZLEME DÖNGÜSÜ: HİÇBİR ŞEY İSRAF OLMUYOR
Leş döngüsü, doğanın eşsiz işleyişini sergileyerek dikkat çekiyor. Öncelikle kara akbaba, leşi tespit ederek iri ve sert etleri tüketiyor. Ardından, kızıl akbaba iç organlarıyla beslenirken, küçük akbaba da kemiklerin üzerindeki küçük et parçalarını ve artıkları temizliyor. Son olarak, sakallı akbaba kalan kemikleri tüketerek döngüyü tamamlıyor. Bu sistem sayesinde, doğa kendi dengesini mükemmel bir şekilde sürdürüyor ve leşten geriye hiçbir iz kalmıyor. Bu nadir doğal olay, Sorkun köyünü doğa fotoğrafçıları ve yaban hayatı gözlemcileri için cazibe merkezi haline getiriyor.
Akbaba türleri dışında, bu istasyonda ak kuyruklu kartal, şah kartal, küçük orman kartalı, büyük orman kartalı, küçük kartal, bozkır kartalı, kara çaylak, kızıl şahin ve şahin gibi pek çok kuş türü de gözlemlenmektedir. Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği’nin yürüttüğü gönüllü çalışma sistemi doğrultusunda, Sorkun köyünde yaşayan Mehmet Ali Altunay, her sabah erken saatlerde çeşitli yiyecekler getirerek, onlarca kuş türünün besin ihtiyacını karşılıyor.
NADİR GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
Mehmet Ali Altunay, bu bölgenin birçok kuş türüne ev sahipliği yaptığını belirterek, “Burası Sorkun köyü, ekoturizm alanı olarak ilan edilmiştir ve Orman Genel Müdürlüğü tarafından derneğimize 10 yıllık tahsis edilmiştir. Bu coğrafyanın keşfi 2000’li yıllara uzanıyor. Yabancı araştırmacıların keşifleri olmuş ve sonrasında yerli çalışmalar da yapılmıştır. Bu bölgede, özellikle dört farklı tür akbaba bulabilmemiz oldukça nadir. Bunun yanı sıra, birçok yırtıcı kuş çeşidi de mevcut” dedi.
NESİLLERİ TEHLİKE ALTINDA
Akbaba türlerinin neslinin tehlike altında olduğunu ifade eden Altunay, “Yurt dışında, özellikle Avrupa’da bu türlerin popülasyonları azalmış durumda. Bu hayvanların doğadaki en büyük düşmanları arasında yüksek gerilim hatları ve zehirli tarım uygulamaları yer alıyor. Besin kaynakları azalınca çöplüklerden beslenmek zorunda kalıyorlar. İşte bu nedenle korunmaları büyük önem taşıyor. Biz de düzenli besleme faaliyetleri ile hem bu kuşları tanıtıyoruz hem de yaban hayatı fotoğrafçılarını bilgilendiriyoruz” dedi.
DOĞANIN DOĞAL TEMİZLEYİCİLERİ
Mehmet Ali Altunay, bu bölgedeki doğal döngünün dünyada nadir görüldüğünü belirterek, “Burada dört tür akbabayı aynı anda görebileceğimiz ender bir yer var. Yalnızca İspanya ve Bolu’da bu tür bir durum mevcut. Burada, akbabaların beslenme zincirini yöneten bir hiyerarşi var. Kuzgun ilk olarak leşi tespit eder ve diğer akbabalar için güvenli bir alan oluşturur. Ardından kara akbaba, leşi açarak içe doğru ilerler. Kızıl akbaba iç organları ile beslenir ve son olarak küçük akbaba kemikler üzerindeki kalıntıları temizler. Sakallı akbaba da geri kalan büyük parçaları temizleyerek döngüyü tamamlar. Böylece leşten geriye hiçbir şey kalmaz ve doğa, bu akbabalar aracılığıyla kendi temizleme işlevini gerçekleştirmiş olur” şeklinde konuştu.
EKOSİSTEMİN ÖNEMİ
Akbabaların ekosistem üzerindeki önemli rolü hakkında bilgi veren Altunay, “Bu canlılar ekosistemin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahip. Örneğin, Hindistan’da akbabaların avlanması sonucunda ciddi kuduz vakaları meydana gelmiştir. Akbabaların sayısının azalmasıyla birlikte, bu tür hastalıklarla karşılaşma riski artmaktadır. Akbabaların mide asitleri o kadar yüksektir ki, mikroplu gıdaları tükettikten sonra dışkılarına mikrop taşımazlar. Böylece, onlar doğanın bu temizleme işlevini yerine getirirken, ekosistek dengenin de korunmasına yardımcı olurlar. Bu nedenle, akbabaların korunması ve halkın bu konuda bilinçlendirilmesi son derece önemlidir” ifadelerini kullandı.
