Hollanda hükümetinin, Çin merkezli Wingtech’e ait çip üreticisi Nexperia’nın kontrolünü ele geçirmesi, Pekin’in sert tepkisiyle birlikte küresel otomotiv sektöründe bir krizin fitilini ateşledi.
Hollanda, güvenlik kaygıları ve Wingtech Technology’nin “önemli yönetim sorunları” sebebiyle eylül ayında Nijmegen merkezli Nexperia’nın yönetimini fiilen devraldı.
Bu karara yanıt olarak Çin hükümeti, Nexperia’nın ihracatına kısıtlamalar getirdi. Çin, daha sonra bu kısıtlamaları hafifletmesine rağmen, Nexperia üzerindeki Hollanda kontrolünün gevşetilmesini, çip sevkiyatlarının tamamen yeniden başlaması için şart koştu.
Otomotiv üreticileri, 2020 yılında Kovid-19 pandemisinin yarı iletken üretimini olumsuz etkilemesinin ardından tedarik zincirlerini güçlendirmeyi taahhüt etmişti. Ancak yaşanan bu son kriz, sektörün daha önce öngöremediği bir durumu ortaya koydu: Düşük teknolojili çiplerin, Çin tarafından Batı’ya karşı bir koz olarak kullanılabileceği gerçeği ile karşı karşıya kalındı.
Otomotiv sektörü danışmanı olan Seraph Consulting’in CEO’su Ambrose Conroy, Reuters’a verdiği bir demeçte, “Hiç kimse jeopolitik bir kesintiye hazırlıklı değildi ve hâlâ da değiller,” şeklinde değerlendirdi.
PEKİN’DEN SERT MİSİLLEME
Pekin yönetimi, söz konusu durum karşısında, İnci Nehri Deltası’ndaki fabrikasında üretilen Nexperia çiplerinin ihracatını durdurdu.
Hollanda, Nexperia’nın kontrolünü alma kararından geri adım atarak bir çözüm arayışında olduğu sinyallerini verdi. Ancak Nexperia’nın Dongguan fabrikasından çıkan ve pek çok otomobil parçasında kritik rol oynayan yarı iletkenlerin eksikliği, otomotiv pazarında ciddi bir etki yarattı.
Düşük maliyetli bu bileşenlerin kıtlığı, Nissan ve Honda gibi otomobil üreticilerini üretim kıskacına sokarken, Alman tedarikçi Bosch’un çalışma saatlerini azaltmasına sebep oldu.
Guangdong Uluslararası Stratejiler Enstitüsü’nden Uluslararası İlişkiler Profesörü Li Xing, bu durumu, “Hollandalılar Nexperia’ya el koyduklarını düşündüler ama sadece bir ofis binası devraldılar. Bu, orta ve düşük segmentlerde bile Çin’e olan bağımlılıklarını gösteriyor. Eğer Çin, sizi kıskaca almak isterse bunu yapabilir. Yani bir çıkış yolunuz yok,” sözleriyle değerlendirdi.
YUAN İLE ÖDEME ZORUNLULUĞU
Konu hakkında bilgi sahibi kaynakların aktardığına göre, Nexperia, geçen ay yerli dağıtıcılarla satışlarına yeniden başladı. Ancak firmalar, yabancı para birimleri yerine ödeme işlemlerini yuan ile yapmak zorunda kaldı.
Reuters’a göre bu döviz değişikliği, Nexperia’nın Hollanda merkezinin denetiminden daha bağımsız bir hareket sergileme çabasını gösteriyor. Ancak fabrika, tüm yuan işlemlerini yönlendirmek konusunda yetersiz kaldığı için sevkiyatlarda gecikme yaşandı.
Tedarikçi JABIL ve Avusturyalı Melecs, Çinli kuruluşlar aracılığıyla Nexperia’dan çip tedarik edebilmek için yuan ile ödeme yapmayı başardı. Ancak Bosch, yıllık 200 milyon euro değerinde Nexperia ürünleri sipariş etmesine karşın, başlangıçta alternatif tedarik kaynakları bulmakta zorlandı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, Seul’de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından, Çin bu ay bazı Nexperia ihracatlarının yeniden başlamasına onay verdi. Bu gelişme, üretimi durma noktasına gelen Bosch ve diğer tedarikçiler için sevindirici bir haber oldu.
DERS ALINMADI MI?
Nissan’ın Performans Direktörü Guillaume Cartier ise tedarik zincirlerini dönüştürmenin zaman aldığını vurguladı. Cartier, “Herkes benden ‘geçmişten ders almadınız mı?’ diye soracak. Evet, ama üç sene içinde tüm tedarik sürecinizi değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?” şeklinde konuştu.
Nexperia krizi, Nissan’ı en çok satan modeli Rogue SUV’nin üretiminde kısıtlama yapmaya zorlamasıyla birlikte, 2023 yılı için risk oluşturmaya devam ediyor.
Danışman Conroy, müşterilerine kritik bileşenler için gerekli yerlerde daha fazla stok bulundurmalarını tavsiye ediyor. Ancak maliyetleri minimize etmek için “just-in-time” envanter yönetimini benimseyen bir sektör için bu büyük bir mali yük oluşturuyor.
ASML CEO’SUNDAN DİYALOG ÇAĞRISI
Hollandalı teknoloji firması ASML Holding’in CEO’su Christophe Fouquet, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, Nexperia krizinin tedarik zincirinin kırılganlığını ortaya koyduğunu ve çatışmaların büyümesini önlemek için diyaloğun büyük önem taşıdığını vurguladı.
Fouquet, “Gerilimi artırmadan önce konuşmak çok önemli. Bunun tam tersi bir durum yaşandı. Büyük riskler mevcut,” ifadelerini kullandı.
Tedarik zincirindeki bir başka sorun ise çiplerin araçlara entegrasyonuyla ilgili. Nexperia’nın yarı iletken bileşenleri genellikle elektrik yönetimi modüllerinde kullanıldığından ve doğrudan bileşenlere lehimlendiğinden, alternatif çiplerin kullanımı kolay olmuyor.
Herhangi bir yeni bileşenin, tedarik sürecine aylar ekleyen testlerden geçirilmesi gerekiyor. Nexperia, benzer görünümlü parçaların araçlarda farklı performans sergileyebileceğini belirterek, bu değişimin “bir gecede” gerçekleşmeyeceğini ifade etti.
Alman Hella, Nexperia’nın çiplerine alternatif tedarikçiler arayışında, ancak test süreçlerinin bir yıla kadar sürebileceği belirtiliyor.
Ankura Consulting’den Alfredo Montufar-Helu, çip sorunlarına hazırlığın kolay ya da ucuz olmadığını belirterek, “Herkes bir kez daha dayanıklılıktan ve çeşitlendirmeden bahsedecek ancak bunun ne kadar maliyetli olduğunu görecekler,” dedi.
NEXPERIA’NIN ALMANYA İÇİN ÖNEMİ
Nexperia, “Almanya’daki birçok müşteri için kritik bir tedarikçi” konumunda yer alıyor. Şirketin en büyük üretim tesisi Hamburg’da bulunuyor ve burada yaklaşık 1600 kişi istihdam ediliyor. Fabrika, son zamanlarda 175 milyon euro maliyetle modernizasyon sürecinden geçiyor.
Şirketin mevcut üst düzey yöneticileri Achim Kempe (Operasyonlardan Sorumlu Başkan) ve Stefan Tilger (Finanstan Sorumlu Başkan) için Hamburg, ana merkez konumunu sürdürüyor. Batı ile Çin arasındaki gerilim nedeniyle Kempe, şirketi yaptırımlardan korumak adına Avrupa ve Çin’deki müşteriler için ayrı tedarik zincirleri oluşturmayı planlıyor.
