Etiyopya’nın kuzeyinde yer alan ve uzun süredir sessizliğini koruyan Hayli Gubbi yanardağı, pazar günü gerçekleşen şiddetli bir patlama ile yaklaşık 12 bin yıl aradan sonra harekete geçti.
Patlama sırasında ortaya çıkan dev kül bulutu, 14-15 kilometre yükseklikte bir alana yayılarak Kızıldeniz’i geçerek Yemen, Umman ve Hindistan’a kadar ulaştı.
Uzak ve kurak bir bölgede konumlanan Afar bölgesindeki yanardağ, çevredeki köyleri külle kaplarken, olayda can kaybı yaşanmadığı bildirildi.
“10 BİN YIL SU İÇİNDE KALABİLİR”
Hayli Gubbi, Hawaii’deki Mauna Loa gibi kalkan tipi bir volkan olarak sınıflandırılmakta. Genelde lav akıntıları oluşturan bu tür yanardağların, bu denli dev bir kül bulutu yaratması bilim insanları için bir sürpriz oldu.
İngiltere Bristol Üniversitesi’nden yer bilimci Juliet Biggs, Scientific American dergisinde yaptığı açıklamada, mevcut patlama hakkında kayda değer yorumlarda bulundu:
“12 bin yıl önceki tarihin bu volkan için son patlama olduğu konusunda pek ikna edici değilim. Bu bölgede daha önce gözden kaçmış patlamaların yaşanmış olabileceği ihtimali var.”
ABD’deki North Carolina Eyalet Üniversitesi’nden volkan bilimi uzmanı Arianna Soldati, magma oluşumunun sürdüğü sürece, yanardağın uzun dönemli sessizliğine rağmen patlama gerçekleşebileceğini belirtti:
“Bir yanardağ bin, hatta on bin yıl boyunca etkisiz kalabilir; ancak magma hareketi devam ediyorsa, yeniden patlama olasılığı her zaman mevcuttur.”
NEDEN ŞİMDİ?
Hayli Gubbi, Afrika ve Arabistan plakalarının ayrıldığı Doğu Afrika Çatlağı üzerinde yer alıyor. Bu plakalar her yıl yaklaşık 1-1,5 santimetre uzaklaşıyor ve bu ayrılma işlemi magma hareketini yüzeye doğru teşvik ediyor.
Bilim insanları, patlamanın sinyallerinin daha önce gözlemlendiğini vurguluyor. Örneğin, temmuz ayında komşu Erta Ale yanardağı patlamıştı.
Ayrıca, uydu görüntüleri magma hareketinin Hayli Gubbi’nin altına doğru ilerlediğini, zirvesinde yoğun beyaz bulutların oluştuğunu ve volkanın zemininde birkaç santimetre yükselme yaşandığını ortaya koymuştu.
İngiltere Southampton Üniversitesi’nden araştırmacı Derek Keir, NDTV’ye verdiği mülakatta, patlama sırasında bölgede bulunduğunu ve pazartesi günü kül örnekleri topladığını aktardı. Bu örnekler, yanardağın geçmişte gerçekten 12 bin yıl boyunca aktif olup olmadığını aydınlatabilir.
Smithsonian Enstitüsü, Hayli Gubbi’nin Holosen döneminde (son 12 bin yıl) herhangi bir patlama kaydetmediğini ifade etti. Ancak son patlama, bölgenin araştırma düzeyinin ne kadar düşük olduğunu gözler önüne seriyor.
UÇAKLARIN GÜVENLİĞİ İÇİN ALARM VERİLDİ
Toulouse Volkanik Kül Danışma Merkezi, patlamanın sona erdiğini belirtirken, kül bulutunun kuzey Hindistan’a doğru hareket ettiğini bildirdi. Bu gelişme sonucunda, Ortadoğu üzerinden geçen uçaklar için uyarılar yapıldı.
Dubai uçuşları için yolcuların durumu takip etmeleri tavsiye edildi. Havayolları, kül takibini uluslararası güvenlik standartlarına göre yapmayı sürdürüyor.
