2025 yılının başlarında Yunanistan’a bağlı turistik ada Santorini, yoğun bir deprem aktivitesi ile sarsıldı; bu olay sonucunda okullar kapatıldı ve binlerce kişi güvenli bölgelere tahliye edildi.
O dönemde yaşanan sarsıntıların, volkanik bir patlama veya büyük bir depreme yol açıp açmayacağı üzerine tartışmalar yürütülürken, uzmanlar bunun bir deprem fırtınası olduğunu ifade ediyordu.
Son günlerde Balıkesir’de de benzer bir deprem fırtınası gözlemlendi ve iki bölgedeki depremlerin bağlantılı olup olmadığı üzerine fikir alışverişleri yapıldı. Ancak bu konuda kesin bir bağ henüz belirlenebilmiş değil.
Öte yandan, bilim insanları yapay zeka kullanarak bu sarsıntıların nedenini yüksek doğruluk oranıyla belirlemeyi başardı.
Sekiz hafta içinde meydana gelen yaklaşık 25 bin deprem detaylı bir şekilde analiz edildi ve araştırmacılar bu olayların yer kabuğunun derinliklerinde hareket eden magma kaynaklı olduğunu ortaya koydu. Elde edilen bulgular, hakemli bilimsel dergi Science’da yayımlandı.
YAPAY ZEKA DEPREMLERİ AYIKLADI
Tarihi boyunca Santorini, MÖ 1620 civarındaki Minoan Patlaması gibi çok yıkıcı olaylara tanıklık etmiştir. Bölge, en son 1956 yılında 7.7 büyüklüğünde bir depremle ciddi şekilde zarar görmüştü.
2025’te yaşanan sarsıntılar bu ölçekte olmasa da büyüklüğü 4,5’i aşan 48 deprem meydana geldi ve acil tahliye planları uygulamaya konuldu. Yetkililer, bu süreçte depremlerin yanardağ kaynaklı mı yoksa fay kırılması nedeniyle mi oluştuğuna dair araştırmalar yürütüyordu.
Mevcut teknolojiler, yüzeydeki titreşimleri ölçebilmekte; ancak yerin derinliklerinde olanları anlamak oldukça güç. Bu noktada makine öğrenimi devreye girdi. Yapay zeka, en küçük sarsıntıları tespit ederek, on binlerce depremden oluşan kapsamlı bir veri tabanı oluşturdu.
Böylece, araştırmacılar yüzeyin yaklaşık 15 kilometre altında ve Santorini’nin 50 kilometre kuzeydoğusunda meydana gelen hareketleri tespit etme imkanı buldu.
MAGMA DALGA DALGA İLERLEDİ
Araştırmacılar, deprem dağılımını incelediklerinde sarsıntıların, yer kabuğu içindeki su altı magma haznesinden yatay yönde ilerleyen magma tarafından tetiklendiğini belirledi.
Çalışmanın baş yazarı olan bağımsız araştırmacı Anthony Lomax, Kaliforniya Üniversitesi’nin yayımladığı basın açıklamasında magma akışının sürekli olmadığını ifade etti:
“Magma dalgalar halinde hareket etti; yeni çatlaklar oluşturdu, bazılarını kapattı ve her bir adımda basınç artışı yaratarak depremleri tetikledi.”
Uydu görüntüleri sayesinde bilim insanları, magmanın hacmini de hesaplayabildi. Basına yansıyan bilgilere göre, magma hacmi, 200 bin olimpik havuzu dolduracak kadar büyüklüğe ulaşıyor. Ancak yeterli basınç ve kaldırma kuvvetinin olmaması nedeniyle bir patlama yaşanmadı.
