Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu toplantısında 2026 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin eleştirilerine ve sorularına yanıt verdi.
Üreticiye sağlanan desteklerin gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 1’inin altında olduğuna dair gelen eleştirileri değerlendiren Yumaklı, bu desteklerin yalnızca doğrudan yardımlarla sınırlı olmadığını vurguladı. Tarım sektöründeki yatırım ödenekleri, kredi sübvansiyonları, müdahale alımları ve ihracat desteklerinin de bu kapsamda yer aldığını belirtti. Yumaklı, toplamda GSYH’nin yüzde 1,14’üne denk gelen 888 milyar liralık destek verildiğini söyleyerek, önemine dikkat çekti.
Çiftçi sayısı ve ekili alanlar hakkında gelen soruya cevap veren Yumaklı, Türkiye’de 2021 yılında çiftçi sayısının 2 milyon 173 bin 9 olduğunu, bu sayının 2025 itibarıyla 2 milyon 363 bin 734 kişiye ulaştığını bildirdi. Ekili alanların 2021 yılı itibarıyla 151 milyon 642 bin 705 dekar olduğunu, 2025’te bu rakamın 170 milyon 126 bin 627 dekara çıktığını ifade etti.
– “GENÇLERİ TARIMSAL ÜRETİMİN İÇERİSİNDE TUTMAMIZ GEREKİYOR”
Bakan Yumaklı, işlenmeyen tarım arazilerinin ekonomiye kazandırılması için yürütülen çalışmaların önemine değinerek, bu alanda ciddi bir farkındalık oluştuğunu ifade etti.
Çiftçilerin yaş ortalamasına ilişkin de açıklamada bulunan Yumaklı, Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde çiftçi yaş ortalamasının 2013 yılında 51, 2022 yılında ise 58 seviyelerine çıktığını, Türkiye’de ise ortalamanın 57 olarak belirlendiğini aktardı. Genç çiftçilerin tarımsal desteklerden yararlanma oranının, 2023 yılında yüzde 12,6 iken, 2024’te yüzde 13,5, 2025’te ise yüzde 14,7’ye yükseldiğini belirtti. 2013 yılından bu yana toplam 3 bin 548 projeye 5,2 milyar liralık hibe desteği verildiğini ifade eden Yumaklı, IPARD ve kırsal kalkınma destekleri ile genç çiftçilerin tarımsal üretim içerisinde tutulmasının önemli olduğunu söyledi.
Türkiye’nin tarımda net ihracatçı olduğuna dair eleştirileri yanıtlayan Yumaklı, gıda ve tarım ürünleri ihracatının dünya genelindeki payının yüzde 0,77’den yüzde 1,5’a çıktığını, 186 ülkeye 2 bin 218 çeşit ürünle toplamda 112 milyar dolar değerinde ihracat yapıldığını aktardı.
Pestisitlerin denetimine yönelik bir soruyu da yanıtlayan Yumaklı, dünyada pestisit kullanımının Japonya’da 10, Hollanda’da 7, İtalya’da 4,2 kilogram olduğunu, Türkiye’de ise bu rakamın 2,4 kilogram seviyesinde olduğunu belirtti. Pestisitlerin kalıntısının olmaması ve tavsiye dışı kullanımın önlenmesi için risk bazlı metotlarla denetimlerin devam ettiğini, uygunsuz ürünlerin imha edileceğini ve yeni uygulamalarla bitki koruma ürünlerinin kayıt altına alınacağını ifade etti.
Yumaklı, buğday üretimine ilişkin desteklerin hesaplanma yöntemiyle ilgili bilgiler verirken süt tozu ithalatının gerçekleşmediğine de dikkat çekti.
– “SAHADA VE KIRSALDA 1,3 MİLYON BİNAYI İLAÇLADIK”
Kahverengi kokarcanın insan sağlığına etkileri üzerine sorulan soruya Yumaklı, Sağlık Bakanlığı’na yönlendirdiklerini ve herhangi bir olumsuz bildirim almadıklarını aktardı. Kokarcanın ilk defa 2017 yılında görüldüğünü ve bunun uzun soluklu bir mücadele olduğunu belirten Yumaklı, bu süreçte sahada ve kırsalda toplam 1,3 milyon binanın ilaçlandığını ifade etti.
Bakan Yumaklı, TARSİM ile ilgili yeniliklerden de bahsederek, limon, mandalina ve portakal gibi ürünlerde sıcak hava zararı riskinin teminat kapsamına alındığını belirtti. Üreticilerin taleplerine göre temel sigorta paketi ve zirai don teminatına yönelik prim desteğinin yüzde 70’e çıkarıldığını dile getirdi.
– “HALİHAZIRDA ÖZELLEŞTİRME KAPSAMINDA HERHANGİ BİR ŞEKER FABRİKASI YOK”
Yumaklı, şeker fabrikalarının özelleştirilmesiyle ilgili gelen sorulara, Türk Şekerin 14 fabrikası ile sektörde yüzde 36 pazar payına sahip olduğunu ve şeker sektöründeki lider konumunu sürdürdüğünü belirterek yanıt verdi. Özelleştirilen herhangi bir fabrikanın olmadığını, pancar üretiminin 2 milyon 107 bin ton, şeker üretiminin ise 329 bin ton olduğuna dair bilgiler verdi. Ayrıca, nişasta bazlı şeker ile ilgili yüzde 2,5 kotanın değişmeyeceğini vurguladı.
Yumaklı, şeker sektöründeki denetimlerin 4 kat arttığını, özellikle nişasta bazlı şeker fabrikalarının her 15 günde bir yerinde kontrol edildiğini bildirerek, 2025’te denetim sayısının 2 bine çıkacağını belirtti. Usulsüzlükler tespit edildiğini ve bu konuda 600 milyon liralık ceza uygulandığını aktardı.
– “2024 SU YILINA GÖRE YÜZDE 29,4 DAHA AZ YAĞIŞ ALDIK”
Bakan Yumaklı, sulama sistemlerinin desteklenmesi konusunda yapılan projeler hakkında bilgi vererek, 2025 yılı başvuru şartlarını karşılayan 3 bin 114 projenin tamamının hibe kapsamına alındığını belirtti. Bu projelerle 280 bin dekar alanda sulama sistemlerinin kurulmasının planlandığını ifade etti.
Kuraklıkla ilgili acil eylem planlarının hazır olduğunu söyleyen Yumaklı, Su Kanunu ve Taşkın Kanunu’na dair çalışmaların tamamlandığını belirtti. Barajların doluluk oranlarının izlenmesi gerekliliğine ve bu konudaki kayıp kaçakların azaltılması gereğine dikkat çekti. 2024 su yılı itibarıyla 422 milimetre yağış gerçekleştiğini, bir önceki yılın aynı döneminde bu oranının 597 milimetre olduğunu, böylece %29,4 oranında daha az yağış aldıklarını belirtti.
Melen Barajı’ndaki çalışmalara da dikkat çeken Yumaklı, rehabilitasyon projesinin tamamlandığını, yapım ihalesinin yıl sonu itibarıyla gerçekleştirileceğini kaydederek, 2027 sonuna kadar Melen Barajı’nın İstanbul’un içme suyuna katkıda bulunması hedefini sundu.
– “HAZİNEDEN ORMAN TESİS ETMEK ÜZERE 9 BİN 957 HEKTAR ALAN TAHSİS EDİLDİ”
Bakan Yumaklı, Cumhurbaşkanlığı kararıyla orman sınırı dışına çıkarılan alanın 4 bin 668 hektar olduğunu belirtirken, buna karşılık hazineden orman tesis etmek üzere 9 bin 957 hektar alanın tahsis edildiğini kaydetti. Orman yangınlarında insan faktörünün etkisini vurgulayan Yumaklı, bu konuda her yangın için otomatik soruşturma açıldığını ifade etti.
Komisyonda Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Su Enstitüsü ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 2026 yılı bütçeleri kabul edildi.
