Çin’in nadir toprak elementleri ve stratejik hammaddeler üzerindeki ihracat kontrollerini daha da sıkılaştırması, Avrupalı şirketler için büyük bir zorluk oluşturuyor. Bu durum, Avrupa sanayisini tedarik zincirlerini ülke dışına kaydırmaya itiyor.
Son yayımlanan anket sonuçları, Avrupa Birliği (AB) Ticaret Odası tarafından gerçekleştirilen çalışmada, Pekin’in bürokratik engellerinin üretim süreçlerini olumsuz etkilediğini göstermekte.
Çin’deki AB Ticaret Odası’nın verilerine göre, üyelerin yaklaşık üçte biri, bu ihracat kontrol rejimi nedeniyle tedarik kaynaklarını başka ülkelere kaydırmayı planlıyor. 130 şirketin katıldığı anket, katılımcıların %40’ının Ticaret Bakanlığı’nın yürüttüğü ihracat lisansı işlemlerinin, taahhüt edilen süreden çok daha yavaş ilerlediğini bildirdi.
Anketin bulguları, şirketlerin %70’inin denizaşırı üretim tesislerinin Çin kaynaklı bileşenlere bağımlı olduğunu ve %50’sinin mevcut veya gelecekte kontrollere tabi mallar ürettiğini ortaya koydu.
PEKİN’İN LİSANS ENGELLERİ ÜRETİM HATTLARINI DURDURDU
AB Ticaret Odası Başkanı Jens Eskelund, bu belirsizliğin Avrupalı işletmelere yarattığı baskıları değerlendirdi. Eskelund, “Çin’in ihracat kontrolleri, bu ülkede faaliyet gösteren Avrupalı firmalarda belirsizlik yaratıyor; şirketler üretimlerinde yavaşlama ya da tamamen durma riski ile karşı karşıya” dedi.
Eskelund, bu kısıtlamaların küresel ticaret sistemine ek bir yük getirdiğini de vurguladı.
GEÇİCİ ATEŞKES “ALDATMACA” MI?
Rapor, Çin Ticaret Bakanlığı’nın Avrupa firmalarının nadir toprak esnasında lisans başvurularının %15’inden azını onayladığını ortaya koyarken, bu durumun ağustosta 7, eylülde ise 46 üretim durdurma kararı alınmasına yol açtığı kaydedildi.
EUISS’in analizinde, diplomatik iyimserliğin saha gerçekleriyle örtüşmediği belirtiliyor. “Sahte güvenlik hissi Avrupa’yı rehavete sürükleyebilir” ifadesiyle uyarı yapıldı.
Rapor, söz konusu lisansların sağlanmasının, yabancı şirketlerin ticari ve askeri olarak hassas bilgileri sunmasına bağımlı olduğunu vurguladı.
BÜROKRATİK DUVARLAR TESLİMAT SÜRELERİNİ İKİ AY UZATTI
İthalatçı firmalar, nadir toprak elementlerini Çin’den almak için karmaşık başvuru süreçleri ile karşılaşmakta. Anketin sonuçlarına göre, katılımcıların %40’ı, onay sürecinin taahhüt edilen 45 günü aştığını bildirdi. Ek evrak işlemlerinin teslimat sürelerine iki aydan fazla gecikme eklediği tespit edildi.
%11’lik bir oran ise başvurularında “hassas fikri mülkiyet bilgilerini ifşa etmekten” endişe duyduğunu belirtti. Ankete katılan Alfredo Montufar-Helu, anket sonuçlarının diplomatik görüşmelerdeki iyimser havayı sarstığını ifade etti.
STRATEJİK ELEMENTLERDE TEKEL RİSKİ BÜYÜYOR
EUISS’in analizine göre, Ekim ayında getirilen yeni kontroller, holmiyum, erbiyum, tulyum, evropiyum ve iterbiyum gibi orta nadir toprak elementlerini de kapsayacak şekilde genişletildi. Çin yönetiminin bu elementleri içeren kalıcı mıknatısların ihracatını daha önce kısıtladığı biliniyor.
Ayrıca, Çin’in madencilik, rafinasyon ve bileşen üretim teknolojilerine yönelik resmi ve gayriresmi kısıtlamalarının 2023 yılı aralık ayına kadar devam edeceği de hatırlatıldı.
Avrupalı kimya gruplarının, Washington’ın desteği nedeniyle yeni nadir toprak işleme tesislerini ABD’de kurma yönündeki artan ilgisi de dikkat çekiyor.
PEKİN İLE BRÜKSEL “DİYALOGDA” ANLAŞMIŞTI
Çin ve AB ticaret yetkilileri, ihracat kontrol mekanizması üzerine bir diyalog başlatmayı kabul etti. Çin Ticaret Bakanı Wang Wentao, AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic ile video konferans aracılığıyla bir görüşme gerçekleştirdi. Wang, nadir toprak ihracat kontrollerine yönelik son önlemlerinin “normal bir uygulama” olduğunu savundu.
Wang, Çin’in Avrupa şirketlerine onay kolaylığı sağlamaya devam ettiğini açıkladı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun ise, ilişkilerin “kazan-kazan” doğasına sahip olduğunu belirtti ve AB’nin serbest ticareti destekleme taahhüdüne sadık kalmasını umduklarını ifade etti.
Taraflar, Brüksel’de ihracat kontrol diyaloğunun “yükseltilmiş bir versiyonunu” kısa sürede toplama konusunda bir mutabakata vardı.
