Akkuyu Nükleer AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Anton Dedusenko, Moskova’da gerçekleştirdiği açıklamalarla Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali olan Akkuyu NGS hakkında bilgi verdi.
Siemens’in taahhüt ettiği ancak henüz tedarik edilmeyen gaz yalıtımlı şalt tesisi sistemine ilişkin sözlerine değinen Dedusenko, “Gaz yalıtımlı şalt tesisi, bir nükleer santralin kritik bileşenlerinden biridir. Bu sistem, elektrik enerjisinin Türkiye’nin enerji iletim sistemine aktarılmasını sağlayacak. Dolayısıyla, santralın fiziksel olarak tamamlanmış olması da, bu sistem olmadan enerji dağıtımını mümkün kılmıyor.” dedi.
Rosatom’un güçlü ve çeşitlendirilmiş bir tedarik ağına sahip olduğunu vurgulayan Dedusenko, “Hangi ekipmanın neyle değiştirileceğini biliyoruz. Bu kararı hızlı bir şekilde aldık. Çinli ortaklarımızla iş birliği içerisinde, Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na ve meslektaşlarımıza danışarak alternatif bir tedarik yolu oluşturduk.” şeklinde konuştu.
Dedusenko, bu yıl birinci ünitenin güç dağıtımına dair gerekli olan gaz yalıtımlı şalt tesisinin montajının tamamlandığını ve test süreçlerinin gerçekleştirildiğini belirterek, “Ekipmana Türkiye enerji sisteminden gerilim verdik ve tüm otomasyon sistemleri sorunsuz çalıştı. Bu aşamanın tamamlandığını söyleyebiliriz. Tüm bunlar, uyumlu çalışmaların bir sonucu olarak başarıldı. Rosatom’un yanı sıra Türk tarafının da süreçte önemli bir rolü bulunuyor.” diye ekledi.
Akkuyu NGS’nin Mersin ve çevresine katkısı
Akkuyu NGS’nin Mersin ile birlikte tüm Türkiye için büyük bir öneme sahip olduğuna dikkat çeken Dedusenko, projenin Türkiye ekonomisine yapılan en büyük doğrudan yatırımlardan biri olduğunu ifade etti.
Dedusenko, santralin etrafında yeni şehirlerin geliştiğini ve nüfus artışının yaşandığını aktararak, “Personelimizin hizmet pazarı oluşuyor. Bu da ekonominin bu alanda güçlü bir gelişim göstermesine katkı sağlıyor. Türk şirketlerinin projeye katılımından elde edilen yerelleşme ve vergilerden sağlanacak etkinin yaklaşık 11 milyar dolar seviyelerinde olduğunu tahmin ediyoruz.” dedi.
Akkuyu NGS’de eğitim gören Türk mühendislere de değinen Dedusenko, “Şu ana kadar 300 kişi eğitim aldı. Bu kişiler, önde gelen 3 Moskova üniversitesinde eğitim gördü. Kazan Üniversitesi de bu üniversiteler arasına katıldı. Bu eğitim programına 300 öğrenci daha dâhil olacak. Bu kişiler, ilerleyen zamanda Türkiye’de mühendis olarak görev alacak.” şeklinde bilgi verdi.
Dedusenko, santralin inşaat sürecinde yaklaşık iki bin Türk şirketinin yer aldığını ve bu sayının arttığını kaydederek, “Şu anda 350 şirket sözleşmeli olarak inşaat, tedarik gibi alanlarda çalışıyor. Türkiye’deki projede kullanılan malzemelerin neredeyse tamamı Türk üretimi.” dedi.
Dedusenko, santralin çevresindeki konaklama tesislerinin işçiler, mühendisler ve aile üyeleri nedeniyle yıl boyunca tam kapasiteyle çalıştığını da sözlerine ekledi.
Projede karşılaşılan zorluklara rağmen çalışmalar devam ediyor
Projede tüm ekibin yüksek verimlilik ve çabayla çalıştığını belirten Dedusenko, “Tüm zorluklara rağmen, 2025 yılı boyunca dört ünitede çalışmalar sürdürülecek. En büyük sıkıntımız, santralin tamamlanması için hayati önemde olan bir miktarın hâlâ bir ülkede dondurulmuş durumda bulunması. Ancak, Rus hükümeti ve ekibimiz tarafından bu sorunu aşmak için çaba gösteriliyor. Türk tarafı da bize önemli destek sağlıyor.” şeklinde konuştu.
Dedusenko, santraldeki birinci devreye alma kompleksine odaklandıklarını vurgulayarak, “Birinci ünite ve birinci devreye alma kompleksi çalışmaya başladığında, bu kompleks geri kalan tüm ünitelere hizmet verecek.” dedi.
Kompleksin ana yapılarının tamamlandığını, birinci ünitedeki ana ekipmanın da monte edildiğini belirten Dedusenko, “İkinci, üçüncü ve dördüncü ünitelerdeki çalışmalar da kesintisiz sürüyor. Gaz yalıtımlı şalt tesisi, santrali güç vermeye hazırlamak açısından kritik bir adım. Birçok ekipmanı test ettik ve santralin güvenli çalışması için gerekli olan dizel jeneratörleri başarıyla çalıştırdık.” ifadelerini kullandı.
Dedusenko, projedeki gelecek yıl beklentilerine dair şu bilgileri paylaştı:
“Gelecek yıl, birinci devreye alma kompleksi için devreye alma yılı olacak. Bu arada ikinci, üçüncü ve dördüncü ünitelerin inşaat ve montaj çalışmaları devam ediyor. Birinci ünite için tüm sistemlerin ayarlanması gerekiyor. Bu, titiz bir çalışma gerektiriyor ve projede daha önce eğitim almış olan mühendislerden oluşan bir ekip tarafından yürütülüyor.” şeklinde konuştu.
Nükleer projelerde yer almanın şirketler için kalite göstergesi olduğunun altını çizen Dedusenko, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ile birlikte çalışarak yaklaşık 2000 Türk şirketinin projeye katılmasını sağladıklarını belirtti.
Dedusenko, Rosatom’un dünyada en çok nükleer santral inşaatı gerçekleştiren firma konumunu sürdürdüğünü vurgulayarak, Türk şirketlerinin Macaristan’daki Paks 2 NGS ve Mısır projelerinde de etkin bir şekilde görev aldığını söyledi.
Küçük modüler reaktörlerin artan önemi
Nükleer enerjinin son yıllarda giderek daha fazla ön plana çıktığını belirten Dedusenko, “Dünyada inşaat aşamasında olan 70’ten fazla düşük güçlü nükleer reaktör projesi bulunmaktadır. Rosatom, bu alanda lider konumda. Bizde, uygulamaya konmuş küçük reaktörlerin yanı sıra nükleer buz kıranlar da mevcut. Portföyümüzde yer alan Akademik Lomonosov, elektrik enerji üreten bir yüzer santraldir.” dedi.
Türkiye’nin 2053 yılına kadar büyük planlar geliştirdiğini kaydeden Dedusenko, “Türkiye’nin nükleer santralleri yerleştirebileceği sınırlı alanlar mevcut. Küçük reaktörler, bu bağlamda daha kompakt olup, daha büyük sismik yüklere dayanabilir. Dolayısıyla, Türkiye için bu oldukça uygun bir çözüm. Bizimle bu konuları görüşmekte olan Türk yetkilileriyle hem karasal projeler hem de yüzer projelerde işbirliğine hazırız.” diye ekledi.
Ayrıca, yurt dışındaki projelerimiz açısından Özbekistan’da dünyanın ilk düşük güç projesi için ilk ihracat sözleşmesini imzaladığımızı ifade eden Dedusenko, Hindistan tarafının da küçük modüler reaktörlerle ilgili ilgi gösterdiğini ve birçok başka ülkenin de bu alanda fırsatlar sunduğunu belirtti.
