Çocuğun annesi İklima Necva Diker ile avukatları ve özel eğitim hukukçusu Av. Burcu Akar Muratoğlu, davanın sürecini ve özel gereksinimli çocukların eğitim haklarıyla ilgili yasal çerçeveyi ele aldı.
Diker, 2023 yılında artikülasyon problemi yaşayan 5 yaşındaki kızını en yakın okula kaydettirmek istediklerini ifade ederek, “Online kayıt yaptık ve okuldan randevu talep ettik. Okul yetkilileri bizi arayarak kabul ettiklerini bildirdiler. Telefonda kontenjan olup olmadığını sorduğumuzda, ‘Evet, var, buyurun gelin, tanışalım,’ dediler. Aile olarak görüşme odasına girdiğimizde, kendimizi tanıttık,” şeklinde konuştu.
Diker, okul yönetiminin görüşme sırasında kendilerinden çocuklarıyla ilgili detaylar istemesine dikkat çekerek, “Bizden çocuğumuzu sanki bir işe alıyormuş gibi CV formatında anlatmamızı istediler. Elimizden geldiğince anlattık ancak kızımızın hafif bir pelteklik sorunu olduğunu ifade ettikten sonra okul bizi pedagoğa yönlendirdi,” dedi.
Kızının akademik olarak herhangi bir sorunu olmadığını dile getiren Diker, görüşmenin ardından kendilerine çocuğun kabul edilemeyeceğinin iletildiğini belirtti: “On dakika bile sürmeyen bir görüşmeyle, psikolog 5 yaşındaki bir çocuğun okula uygun olmadığına karar verdi. Bu durumu kesinlikle kabul edilemez buluyoruz. Yazılı olarak noter kanalıyla iki ihtar gönderdik; her ikisinde de ‘kontenjanımız yok’ yanıtını aldık. Ancak biz randevuya çağrıldık ve değerlendirmeye alındık. Neden bu çocuğu değerlendirmeye aldılar, bunu anlamıyoruz.”
“TİHEK, okulda 6 kişilik kontenjan olduğunu belgeledi”
İklima Necva Diker, ilk olarak Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna (TİHEK) başvurduğunu aktardı. Diker, “TİHEK delilleri toplayarak bize okulun kontenjanı olduğunu gösterdi. Okuldan belgeler talep edildi ve orada gördük ki okulun 6 öğrenci için boş kontenjanı mevcut. Bu durum belgelendi,” sözlerini kullandı.
Bu belgelerle 2023’te mahkemeye başvurduklarını kaydeden Diker, mahkemenin davayı bu yıl sonuçlandırdığını ve “Bu çocuğa dolaylı ayrımcılık yapılmıştır, bu sebeple idare kusurludur,” dediğini ifade etti. “Çünkü kontenjan var. ‘Bir çocuk konuşma güçlüğü olup olmamasına bakılmaksızın eğitimi hakkına sahiptir,’ dedik. Özel gereksinimli ya da değil, çocuğun eğitim hakkı nasıl reddedilebilir?” şeklinde bir karara imza attıklarını belirtti.
Davayı yürütmek Diker için zorlayıcı oldu. Çocuğunun her gün okulun önünden geçerken, “Anne ben bu okula gidecek miyim?” şeklinde sorular sorduğunu aktaran Diker, “Bu bir anne için ne kadar üzücü. Çocuk, okulu gördükçe gidememesi üzerine yıllarca mücadele veriyor. Bu dosya, 5 yaşındaki bir çocuğun eğitim hakkı için sürdürülen bir savaşı temsil ediyor. Anneler, bu çocukların arkasında durmak zorundalar,” dedi.
“Okulların hiçbiri, resmi ya da özel, özel gereksinim temelinde ayrımcılık yapamaz”
Dava avukatlarından Burcu Akar Muratoğlu, mahkemenin kararındaki “dolaylı ayrımcılık” vurgusunu önemle belirtti. Muratoğlu, “Dolaylı ayrımcılık, dezavantajlı bir gruba karşı örtük bir şekilde ayrımcılık yapılmasıdır. Türk hukuk sistemimizde her okulda, resmi ya da özel, her sınıfta iki kaynaştırma öğrencisine yer verilmesi gerektiği açıktır,” diye ifade etti.
Muratoğlu, hiçbir okulun öğrenci seçme hakkı olmadığını vurgulayarak, “Bu karar kritik bir öneme sahip. Çünkü okullar, özel gereksinim temelinde ayrımcılık yapamaz. Dolaylı ya da dolaysız ayrımcılık, ülkemizdeki mevzuatlar ve uluslararası sözleşmelerle yasaklanmıştır,” değerlendirmesini yaptı.
Özel gereksinimli çocuklara yönelik pozitif ayrımcılığın 2010 referandumuyla anayasal bir güvence haline geldiğini hatırlatan Muratoğlu, “Bu karar, ülkemizde emsal bir karar niteliği taşımaktadır. Bu duruma maruz kalan aileler ve öğrenciler, bu karardan faydalanabilir. Ayrımcılığın her türlüsünün suç olduğunu vurgulamak istiyoruz. Özel gereksinimli çocuklar asla reddedilemez,” ifadelerini kullandı.
