Kazakistan’ın askeri alanda NATO standartlarına geçiş yapması, Rusya’nın siyasetinde büyük bir yankı uyandırdı.
Ülkede, savunma sanayinin “yerli üretim kapasitesini artırmayı ve mühimmat alanında dışa bağımlılığı azaltmayı” amaçlayan ASPAN projesi doğrultusunda, toplam maliyeti yaklaşık 1 milyar dolar olan dört yeni topçu mühimmatı ve havan mermisi fabrikası inşa edilmesi planlanıyor.
Bu proje kapsamında üretilen mühimmatlar, Kazakistan tarihinde ilk kez NATO standartlarına uygun olarak gerçekleştirilecek.
İlk tesis olan ASPAN-1 fabrikasının inşaatı hızla başlatıldı. Kazak tarafında projenin ana yüklenicisi olarak görev alan Great Sky şirketinin yöneticisi Andrey Tihonenko, gerekli tüm hammadde altyapısının bölgede mevcut olduğunu ifade etti ve projenin uzun vadeli stratejik önemini vurguladı.
HEM RUS HEM NATO KALİBRASYONU
ASPAN-1’inin 2027 yılında üretime geçmesi bekleniyor. Bu tesiste, hem Rus/Sovyet standartlarına ait topçu mühimmatı (82 mm, 120 mm, 122 mm, 152 mm) hem de NATO standartlarında mühimmatlar (155 mm ve 60 mm) üretileceği belirtiliyor.
Kazak askeri yetkilileri, uzun yıllar mühimmat üretiminde Rusya ve eski Sovyet ülkelerine bağımlı olduklarını ve bunun ordu kapasitesini sınırladığını belirtiyor. Karaganda yakınlarında beş yıl önce kurulan hafif silah mühimmatı fabrikasının ardından, topçu mühimmatı üretimindeki bu adım jeopolitik koşullar açısından “kritik bir gelişme” olarak değerlendiriliyor.
TOKAYEV’İN “YERLİ ÜRETİM” TALİMATI
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 2023 yılında Ukrayna’daki savaş bağlamında askeri teçhizat ve mühimmat üretiminin yüksek düzeyde yerelleştirilmesi talimatını vermiş ve çeşitli sistemlerin Kazakistan’da üretilebileceğini açıklamıştı.
Savunma Bakan Yardımcısı Bakıtbek Sıdıkov, Kazakistan’ın yalnızca Rus silahlarına bağımlı kalmasının doğru olmadığını ifade ederek, Türkiye, Çin, Sırbistan ve Çekya ile askeri-teknik iş birliğini artırdıklarını belirtmişti.
KGAÖ ÜYESİ NEDEN NATO STANDARTLARINA GEÇİYOR?
Projede NATO standartlarına geçiş, Rusya’da önemli tartışmalara yol açtı. Eleştirmenler, Kazakistan’ın Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) üyesi olduğunu, mevcut silah sistemlerinin NATO mühimmatıyla uyumsuz olduğunu hatırlatarak, bu adımın askeri değil, siyasi bir yönelim taşıdığını savunuyor.
Rusya Devlet Duması milletvekili Aleksey Juravlyov, Kazakistan’ın Rus silahlarını terk etmesinin “dostane olmayan bir tutum” olduğunu ifade ederek bunun gelecekte jeopolitik sonuçları olabileceği uyarısında bulundu.
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI BOYUTU
Rusya’daki analizler, ASPAN projesinin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) altında savunma sanayisindeki entegrasyon hedefleriyle bağlantılı olduğuna dikkat çekmektedir. Türkiye liderliğindeki bu süreçte, ortak silah üretimi, teknoloji paylaşımı ve askeri tatbikatlar artış gösteriyor.
Uzmanlar, TDT’nin gelecekte fiili bir askeri blok haline gelme ihtimalini değerlendirirken, Azerbaycan’ın NATO standartlarına geçişinin de bu sürecin önemli bir işareti olduğunu belirtiyor.
BATI ETKİSİ VE “ÇOK YÖNLÜ DENGE” POLİTİKASI
Kazakistan’ın Batı ile birlikte artan ekonomik ilişkileri de Rus kamuoyunda dikkat çeken bir boyut oluşturuyor. Son olarak, Washington’da gerçekleştirilen C5+1 zirvesi sonrası, ABD’li bir firma ile 1,1 milyar dolarlık bir stratejik maden anlaşmasına imza atılması, Batı’nın ülkedeki ekonomik ve siyasi etkisinin yükseldiğine dair yorumlarla karşılandı.
