Astronomlar, 10 milyar yıl süren bir ışık patlamasında, şimdiye kadar bir kara delikten kaydedilmiş en güçlü ve en uzak enerji patlamasını tespit etti. Patlamanın zirve noktası, 10 trilyon Güneş’in gücüne eşdeğer bir parlaklığa ulaştı.
California Teknoloji Enstitüsü’nden (Caltech) astrofizikçi Matthew Graham başkanlığındaki araştırma ekibi, bu olağanüstü olayın kaynağının, Güneş’in kütlesinin 500 milyon katı olan bir süper kütleli kara deliğin yörüngesine aşırı yaklaşan bir yıldızı yutmasından kaynaklandığını belirtiyor. Bu tür fenomenler, gelgit bozunma olayı olarak tanımlanıyor.
“EŞİ BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ BİR PARLAKLIK”
Graham, “Enerji verileri, bu cismin hem son derece uzak hem de olağanüstü parlak olduğunu göstermektedir. Daha önce hiçbir aktif galaktik çekirdekte bu tür bir durumla karşılaşmamıştık.” dedi.
Olay, 2018 yılında J2245+3743 olarak adlandırılan kara deliğin birkaç ay içinde parlaklığını 40 kat artırmasıyla keşfedildi. Bu parlaklık, şimdiye kadar gözlemlenen en güçlü AGN patlaması olan “Scary Barbie”nin tam 30 katına ulaştı.
J2245+3743, o zamandan beri yavaş bir şekilde sönmesine rağmen eski parlaklık seviyesine dönmüş değil. Mart 2025 itibarıyla yapılacak ölçümler, toplam enerji salınımının Güneş’in kütlesinin elektromanyetik enerjiye dönüşmesiyle eşdeğer olduğunu ortaya koyuyor.
YILDIZ PARÇALANDI, KARA DELİK ZİYAFETE BAŞLADI
Aktarımcılar, bu olayın, Güneş’in yaklaşık 30 katı kütleye sahip bir yıldızın kara deliğe fazla yaklaşmasıyla tetiklendiğini ifade ediyor. Güçlü gelgit kuvvetleri, bu yıldızı parçaladı ve parçaları kara deliğin etrafında dönen sıcak bir madde diski oluşturdu.
New York Şehir Üniversitesi’nden astronom K. E. Saavik Ford, “Bu kadar büyük yıldızlar nadir görülse de, aktif galaktik çekirdeklerdeki diskler yıldızların büyümesine katkı sağlayabiliyor. Diskteki madde, yıldızlara eklenerek onların kütlelerini artırıyor.” şeklinde konuştu.
Kara delik, hala bu yıldızın kalıntılarını yutmaya devam ediyor ve bu süreçte patlama öncesine göre iki büyüklük birimi daha parlak durumda. Araştırmacılar, yıldızın kalıntılarının olay ufkunu geçmesi durumunda parlaklığın eski seviyesine gerileyeceğini düşünüyor.
“EVRENİN YAVAŞLATILMIŞ GÖRÜNTÜSÜ”
Gözlenen parlaklığın yıllarca sürer gibi görünmesi aslında bir yanılsamadır. Olay, evrendeki kozmolojik zaman genişlemesi nedeniyle bize yavaş çekim olarak ulaşıyor.
Graham, “Uzay genişledikçe yalnızca ışığın dalga boyu değil, zaman da uzamaktadır. Bizim için yedi yıl süren bu olay, orada belki de sadece iki yıl sürmüş olabilir. Olayı çeyrek hızda izliyoruz.” diyerek durumu özetliyor.
