İsraelli analistlerin değerlendirmelerine göre, ABD’nin Suudi Arabistan’a F-35 savaş uçakları satışı, Tel Aviv’in Ortadoğu’daki hava üstünlüğünü kaybetme kaygılarını artırmış durumda.
ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’a F-35’lerin yanında 300 tankın satışını içeren anlaşmayı onayladığında, Riyad’ın Washington nezdinde İsrail’e eşit stratejik bir ortak konumuna getirilmesine zemin hazırladığı ifade ediliyor.
İsrail’deki uzmanların yaptığı analizlerde, satış kararının duyurulmasının ardından ülkenin bölgede hava üstünlüğünün geleceğine dair artan endişelere dikkat çekiliyor. F-35 filosunun ise son iki yıl içinde Gazze, Lübnan, İran ve Yemen’e yönelik operasyonlarda kritik bir rol oynadığı vurgulanıyor.
NÜKLEERDE SORU İŞARETİ
Tel Aviv Üniversitesi’ne bağlı Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nden araştırmacılar Yoel Gozansky ve Eldad Şavit, bu konu üzerine bir makale kaleme aldı. İki analist, bölgesel düzeyde önemli sonuçlar doğurabilecek birçok anlaşmanın hayata geçirildiğini belirtirken, Trump’ın Suudi Arabistan’a F-35 satışı ve iki ülke arasında sivil nükleer enerji, kritik mineraller gibi alanlarda öngörülen işbirliğinden bahsetti. Gozansky ve Şavit, Riyad’ın nükleer alandaki adımlarının İsrail için “temel bir soru işareti” teşkil ettiğini ifade etti.
Yine Suudi Arabistan ile ABD arasında yapay zeka ve ileri teknolojiler konularında artan işbirliğinin, “ABD’nin Çin karşısındaki konumunu güçlendirdiği” ve bunun İsrail’in çıkarlarıyla uyumlu olduğu savunuldu.
Analistler, Suudi Arabistan’a modern silah sistemleri, özellikle de F-35 verilmesinin, İsrail’in “nitelikli askeri üstünlüğünü koruma mekanizmasının yeniden gözden geçirilmesini” gerektirdiğini kaydetti.
İRAN SALDIRISINDA F-35’LERİN ROLÜ
Haaretz gazetesinin askeri analisti Amos Harel, Trump’ın Suudi Arabistan’a F-35 satışına karşı çıkmadığını ve bu satışın İsrail-Suudi Arabistan normalleşmesiyle bağlantılı olmadığına vurgu yaptı. Harel, İsrail’in hava üstünlüğünü kaybetme endişesinin erken olduğunu belirterek, 5 ay önce düzenlenen İran topraklarına yönelik operasyonlarda “hiçbir sıkıntı yaşamadan” hedeflerin vurulmasının örnek olduğunu ifade etti. Harel, bu operasyonel başarının F-35’lerin etkisiyle mümkün olduğunu ve İsrail için önemli olanın, “ABD yönetimlerinin Tel Aviv’in nitelikli askeri üstünlüğünü koruma yükümlülüğünü güvence altına alması” olduğunu belirtti.
“EN HASSAS STRATEJİK KARARLARDAN BİRİ”
Yedioth Ahronoth gazetesinin analisti Yossi Yehoshua, anlaşmayı “Ortadoğu’daki en hassas stratejik kararlardan biri” olarak değerlendirdi. Yehoshua, bu anlaşmanın Riyad’a yalnızca bir saldırı aracı değil, aynı zamanda hava, kara ve deniz istihbaratını birleştiren bir sistem sunacağını belirtti.
Analist, İsrail’in kaygılarının temelinde, Tel Aviv’in şu ana kadar “bölgede bu uçağı kullanan tek ülke” olmasının ve bu uçakların “İsrail tarafından geliştirilen sensörler ile donatılmış” olmasının yattığını ifade etti.
“ÜSTÜNLÜĞÜ DERHAL ZAYIFLATACAK”
Yehoshua, bu tekelin elinde bulundurulmasının İsrail’in stratejik üstünlüğünün temel unsurlarından biri olduğunu ve bu tür imkanların başka bir ülkeye, özellikle de İsrail ile resmi ilişkisi bulunmayan bir ülkeye sunulmasının, bu üstünlüğü anında zayıflatacağı uyarısını yaptı.
Yehoshua, İsrail’in bu süreçte “Suudi Arabistan ile kapsamlı diplomatik normalleşmeyi ve ortak bir savunma düzenlemesini” içeren açık ve bağlayıcı bir anlaşma elde etmesi gerektiğine de dikkat çekti.
