Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan ve imar planı değişiklikleri sonucunda taşınmaz değerlerinin artması durumunda elde edilen kazancın yüzde 90’ının kamuya aktarılmasını öngören ‘İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği’, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Daha önce yayımlanan 7534 sayılı Kanun ile yürürlüğe giren bu düzenleme, değer artış payı alınmasını zorunlu hale getiriyor.
Yeni düzenlemeyle, şehirlerdeki plansız büyümenin ve keyfi imar değişikliklerinin önüne geçilmesi hedefleniyor. Gerçekleşen değer artışının yüzde 90’ının kamuya aktarılması planlanıyor.
Değer artış payı, yalnızca arsadaki değer artışına yönelik olacak. Ayrıca vatandaşlar için ödeme kolaylıkları sağlanacak. Peşin ödeme yapmak isteyenler yüzde 10 indirimden yararlanabilecekken, taksitli ödeme imkanı da sunulacak.
Düzenleme, 2942 sayılı kamulaştırma kanunu ek-1 maddesi kapsamındaki özel mülkiyetteki taşınmazlar için de yeni çözümler getiriyor. Daha önce kamu hizmet alanı olarak planlanmış ancak kamulaştırılamayan taşınmazlar, eğer kamu kurumlarına ihtiyaç duyulmuyorsa ve ilgili idare onay verirse, plan değişikliği yapılarak yeniden değerlendirebilecek. Bu sayede mülkiyet üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ve vatandaş mağduriyetinin en aza indirilmesi amaçlanıyor.
Bakanlık, şehirlerin planlı gelişimini sağlarken, kamuya ait payın artırılması ve toplumsal faydanın yükseltilmesi hedefleniyor.
İmar planı değişikliğine dair uygulama, büyük ölçüde kamu payı ödenecek şekilde gerçekleştirilecek. Ada bazında yoğunluk artışı ya da parsel bazında fonksiyon değişikliği gibi talepler de dikkate alınacak. Ancak, afet riskli alanlar, kamu yatırımları ve vakıf arazileri bu düzenlemeden muaf tutulacak.
Toplanan değer artış payı, plan değişikliğinin gerçekleştirildiği yerin büyükşehir olup olmamasına göre farklı oranlarda dağıtılacak. Dağıtımda, büyükşehir belediyesine yüzde 25, ilçe belediyesine yüzde 25, dönüşüm projeleri özel hesabına yüzde 25 ve genel bütçeye yüzde 25 oranında pay edilecek.
İmar planı değişiklikleri, yerleşimlerin sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmadan ve yerleşim özelliklerine uygun olarak gerçekleştirilecek. Belirli koşullar sağlandığında, plan değişiklikleri değer artış payına tabi tutulacak. Taşınmaz maliklerinin tamamının talebi ile onaylanan ancak mahkemece iptal edilen imar planı değişikliklerinde oluşan değer farkının yüzde 90’ı değer artış payı olarak alınacak.
