Venüs gezegeni, rüzgarlarının hızıyla dikkat çekiyor. Saniyede 100 metreyi aşan rüzgârlar, gezegeni tam anlamıyla kuşatıyor. Bu, Venüs’te bulut seviyesindeki atmosferin gezegenin kendisinden yaklaşık 60 kat daha hızlı döndüğü anlamına geliyor ve bu olgu “süper dönüş” olarak adlandırılıyor. Oysa ki, Dünya’da atmosfer, yüzeyle neredeyse eşit hızda hareket ediyor.
Önceki araştırmalar, bu süper dönüşün mekanizmalarını incelemiş olsa da, detaylar tam anlamıyla çözülememişti. Lai ve ekibi tarafından gerçekleştirilen yeni çalışma, Güneş’in ısısının neden olduğu ve günde bir kez tekrarlanan atmosferik gelgit döngüsünün, Venüs’ün aşırı hızlı rüzgarlarına beklenenden fazla katkı sağladığını ortaya koyuyor.
Günlük ısınma ritmi anahtar
Venüs gibi yıldızına yakın konumda ve düşük döngü hızına sahip kayalık gezegenlerde hızlı atmosferik dönüş gözlemlenmesi sık görülen bir durumdur. Venüs, kendi etrafında tam bir dönüşünü 243 Dünya gününde tamamlayabiliyorken, atmosferi gezegenin çevresini yalnızca 4 Dünya gününde dolaşıyor.
Bu süper dönüşü daha iyi anlamak amacıyla, araştırmacılar Avrupa Uzay Ajansı’nın Venus Express ve Japonya Uzay Keşif Ajansı’nın Akatsuki uydularından elde edilen verileri 2006-2022 yılları arasında inceledi. Araştırmanın ana odak noktası, Güneş ışığının gezegenin gündüz tarafındaki havayı ısıtmasıyla meydana gelen termal gelgitler oldu. Venüs’teki termal gelgitler, gezegen gününde bir döngü gerçekleştiren günlük gelgitler ve günde iki döngü yapan yarı günlük gelgitler olmak üzere iki ana bileşene sahiptir.
Daha önceki çalışmalar, süper dönüşte ana rolün yarı günlük gelgitler tarafından yerine getirildiğini savunuyordu. Ancak, bu yeni araştırma, özellikle Venüs’ün güney yarımküresindeki termal gelgitleri detaylı bir şekilde analiz ederek günlük gelgitlerin bulutların üst katmanlarına momentum taşıyan temel unsur olduğunu belirlemiştir.
Bu bulgu, günlük gelgitlerin Venüs’teki aşırı hızlı rüzgarların sürdürülmesinde önemli bir etken olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, daha fazla açıklama yapılması gerektiğine dikkat çekerken, bu keşif Venüs’ün atmosferik gizemlerine dair yeni bir anlayış sunmakta ve ayrıca diğer yavaş dönen gezegenlerde yapılacak atmosfer araştırmalarına da katkı sağlayabilir.
