Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından 2020 yılında Türkiye Bankalar Birliği’ne ulaştırılan yazı sonrasında bankalar, fiziksel teslimat olmadan gerçekleştirilen altın satış işlemleri için ilgili kişilerden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) tahsil etmeye başladı. Bu vergilerin ödemeleri ise GİB’e yapıldı.
Danıştay’ın 2023 yılında aldığı BSMV iptali kararının ardından, GİB, BSMV’nin alınmaması adına Türkiye Bankalar Birliği’ne bir yazı gönderdi. Fakat bazı bankalar, bu duruma rağmen belirli bir süre daha müşterilerinden BSMV kesintisi yapmaya devam etti.
BSMV ile ilgili durumu fark eden bir avukat, tanıdıklarına düşük miktarlarda altın alım işlemleri yaptırdı. Bu işlemler neticesinde, bu kişilerden 50 kuruş ile 4 lira arasında BSMV tahsil edildi. Avukat, bu vergilerin iadesini talep etmek amacıyla toplamda yaklaşık 1600 dava açtı. Mahkemeler, bu davalardan 1200’ünü kabul ederken, 379’unda ise red kararı verdi. Ayrıca, bazı davalarda vekalet ücreti ödenmesine, bazılarında ise ödenmemesine karar verildi.
Avukat, kaybettiği 379 davayı 29 ayrı bireysel başvuru dosyası haline getirerek Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) hak ihlali başvurusunda bulundu.
AYM, 379 dosyadan 13’ündeki başvuruları “başvuru süresinin aşılması” gerekçesiyle kabul edilemez bulurken, 366 dosyada “başvuru hakkının kötüye kullanılması” nedeniyle red kararı verdi. Yüksek Mahkeme, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile İçtüzük çerçevesinde başvuranlara ayrı ayrı 2 bin lira disiplin para cezası kesilmesine de hükmetti.
“Mahkemelerin kişisel zenginleşme aracı olarak kullanılmasına izin verilmemeli”
AYM’nin kararında, bireysel başvuru usulünün amacının ihlali olarak değerlendirilen durumların başvuru hakkının kötüye kullanılması kapsamında olduğunu, Yüksek Mahkeme’nin her bir başvuruda somut olayların özelliklerini değerlendirerek kötüye kullanımın var olup olmadığını belirleyebileceği ifade edildi.
Kararda, hukuk sistemindeki eksikliklerden faydalanarak haksız ve aşırı şekilde vekalet ücreti almak amacıyla gerçek bir temele dayanmayan çok sayıda davanın açılması ve bu tarz davaların bireysel başvuruya konu edilmesinin “kötüye kullanım” teşkil edebileceği belirtildi.
Mahkemelerin temel görevinin uyuşmazlıkları çözmek ve adalet sağlamak olduğuna dikkat çekilen kararda, “Mahkemelerin, yapay uyuşmazlıklar oluşturarak kişisel zenginleşme aracı olarak kullanılmasına izin verilmemelidir.” ifadesi yer aldı.
Olayda, avukatın daha fazla vekalet ücreti almak için “suni olarak dava sayılarının artırılması suretiyle bireysel başvuru hakkını kötüye kullandığı” tespit edildi. Ayrıca, bu amaçla yakın akrabalarına düşük miktarlı işlemler yaptırdığı kaydedildi.
Avukatın, açtığı yüzlerce davanın mahkemelerin iş yükünü ciddi şekilde artırdığı ve emek kaybına yol açtığı vurgulandı. Bu durum, diğer davaların yargılama sürelerinde gecikmelere de neden oldu.
Avukatın, açtığı davaların bir kısmını “bireysel başvuruya konu ederek” AYM nezdinde de benzer bir tutum sergilediği ifade edilirken, “Somut olayın koşulları topluca değerlendirildiğinde dava ve bireysel başvuru hakkının açıkça kötüye kullanıldığı” belirtildi. Anayasa Mahkemesi, bahsi geçen gerekçelerle başvurunun 366 davaya ilişkin kısmını başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle reddetti.
