Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenlemeye göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 2020 yılında Türkiye Bankalar Birliği’ne gönderdiği bir yazıyla bankalardan fiziki teslimat olmaksızın gerçekleştirilen altın satışlarından Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) tahsilatını istemiştir. Bu talep üzerine bankalar, müşterilerinden bu vergi kesintisini yapmaya başlamıştır.
Ancak Danıştay’ın 2023 yılı itibarıyla aldığı BSMV iptali kararı sonrasında, GİB, bu vergilerin alınmaması gerektiğini belirten bir yazı ile Türkiye Bankalar Birliği’ne başvurmuş, buna karşın bazı bankaların BSMV kesintilerine devam ettiği görülmüştür.
Bu durumdan haberdar olan bir avukat, yakın çevresine küçük miktarlar ile altın alım işlemleri yaptırarak BSMV tahsil edilmesini sağlamıştır. Bu işlemler sonucunda, bu kişilerden 50 kuruş ile 4 lira arasında BSMV kesilmiştir. Avukat, bu kesintilerin geri alınması amacıyla toplamda yaklaşık 1600 dava açma yoluna gitmiştir. Mahkemeler, yaklaşık 1200 davada kabul kararı verirken, 379 davada ise ret kararı verilmiştir. Ayrıca, bu davaların bazılarında vekalet ücretine, bazılarında ise buna hükmedilmemiştir.
Kaybettiği 379 davayı, 29 ayrı bireysel başvuru dosyası halinde Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıyan avukat, burada da hak ihlali başvurusunda bulunmuştur.
AYM, ilgili 379 dosyadan 13’ünde “başvuru süresinin aşılması” nedeniyle kabul edilemezlik kararı vermiş, kalan 366 dosyayı ise “başvuru hakkının kötüye kullanılması” gerekçesiyle reddetmiştir. Yüksek Mahkeme, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile İçtüzük çerçevesinde başvuranlara ayrı ayrı 2 bin lira disiplin para cezası da vermiştir.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
AYM’nin kararında belirtilenlere göre, bireysel başvuru usulünün amacına aykırı davranışlar, başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilmektedir. Yüksek Mahkeme’nin, karşısına çıkan her başvuru için somut olayı dikkate alarak kötüye kullanma durumunu değerlendirebileceği ifade edilmiştir.
Kararda, hukuk sistemindeki boşlukların istismarı ile haksız vekalet ücretleri almak amacıyla, kamuya ya da bireylere karşı gerçek bir temeli olmayan çok sayıda davanın açılması ve bunların bireysel başvuru konusu edilmesinin “kötüye kullanma” kapsamına girdiği vurgulanmıştır.
Ayrıca, mahkemelerin asli görevinin uyuşmazlıkları çözmek ve adaleti sağlamak olduğu hatırlatılmış, “Mahkemelerin suni uyuşmazlıklar yaratılarak kişisel kazanç amacıyla kullanılmasına müsaade edilmemelidir.” değerlendirmesi yapılmıştır.
Olay özelinde, avukatın vekalet ücreti almak amacıyla “suni dava sayıları artırdığı” tespit edilmiştir. Bu halde, yakınına düşük miktarlı işlemler yaptıran avukatın, yüzlerce dava açarak mahkemelerin iş yükünü artırdığı ve böylece diğer davaların yargılama sürelerini uzattığı ifade edilmiştir.
Avukatın, bu davaların bir kısmını AYM nezdinde bireysel başvuru olarak ele alıp benzer bir tutumu sürdürdüğü kaydedilmiştir. Somut olayın genel değerlendirmesi sonucunda, dava ve bireysel başvuru hakkının kötüye kullanıldığı sonucuna ulaşıldığı belirtilmiştir. AYM, açıklanan gerekçelerle başvurunun 366 dosyasının kötüye kullanım gerekçesiyle reddine karar vermiştir.
