Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) çerçevesinde, Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul-Cerrahpaşa Üniversitesi Veteriner Fakültesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden bilim insanları, taze sıkım sızma zeytinyağının diz kireçlenmesi tedavisine olan etkilerini incelemek amacıyla bir çalışma gerçekleştirdi.
İlgili çalışma için laboratuvar ortamında sıçanların dizlerine monosodyum asetat enjekte edilerek osteoartrit modeli oluşturuldu. Daha sonrasında, bu sıçanlar 21 gün boyunca taze sıkım sızma zeytinyağı ile hazırlanan özel yemlerle beslenmeye tabi tutuldu.
Araştırma sonucunda, taze sıkım sızma zeytinyağı ile beslenen sıçanların dizlerindeki kireçlenmenin belirgin bir şekilde azaldığı ve serumlarındaki oksidan maddelerin oranının düştüğü gözlemlendi.
Çalışmanın sonuçları, Clinical Rheumatology dergisinin en son sayısında yayımlandı.
“Diz kireçlenmesinin temel nedenlerinden biri mekanik yıpranmadır”
Proje koordinatörü ve SBÜ Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği Eğitim Sorumlusu Prof. Dr. Cemil Ertürk, diz kireçlenmesinin genellikle “eklemin yıpranması” olarak algılandığını, ancak hastalığın biyolojik mekanizmalarının damar sertliği ile benzerlikler gösterdiğini ifade etti.
Ertürk, diz kireçlenmesinin çok sayıda faktörden etkilenen bir hastalık olduğunu vurgulayarak, “Diz kireçlenmesinin en temel nedenlerinden biri mekanik yıpranmadır. Bununla birlikte, iltihabi hastalıklar, genetik özellikler ve metabolik bozukluklar da sürecin gelişimine katkıda bulunur. Ancak, osteoartritin kesin nedeni henüz net olarak belirlenememiştir.” açıklamasında bulundu.
Diz kireçlenmesi olan bireylerde yüksek kötü kolesterol tespit edildi
Ertürk, yıllar içerisinde yaptıkları araştırmalar sonucunda diz kireçlenmesi ile ateroskleroz (damar sertliği) arasında dikkat çekici benzerlikler ortaya koyduklarını belirtti.
Ateroskleroz üzerine olan çalışmalarının kendilerine ışık tuttuğunu ifade eden Ertürk, “Aterosklerozda damar duvarına zarar veren başlıca etken, oksitlenmiş kötü kolesterol (ox-LDL) olarak biliniyor. Paraksonaz-1 (PON-1) adlı koruyucu enzimin bu hastalıkta azaldığı da kanıtlanmıştı. 2012 yılında gerçekleştirdiğimiz çalışmada, PON-1 düzeylerinin diz kireçlenmesi olan hastalarda belirgin derecede düşük seviyelerde olduğunu saptadık.” dedi.
2015 yılında başka bir araştırmada osteoartritli bireylerde vücut yağ oranının yüksek, kas oranının ise sarkopeni nedeniyle belirgin derecede düşük olduğunu tespit ettiklerini belirten Ertürk, bu bulguların diz kireçlenmesi ile yağ metabolizması arasında doğrudan bir ilişki ortaya koyduğunu ekledi. 2017 yılında yapılan bir başka çalışmada ise ateroskleroza neden olan okside LDL’nin diz kireçlenmesi olan hastalarda da yüksek değerlere ulaştığına dikkat çeken Ertürk, bunun iki hastalık arasındaki biyokimyasal benzerliği pekiştirdiğini ifade etti.
“Taze sıkım sızma zeytinyağı sıçanlarda kıkırdak hasarını azalttı”
Ertürk, okside LDL ile mücadelede antioksidan besinlerin önemine dikkat çekerek, Akdeniz ülkelerinde yaygın bir şekilde tüketilen taze sıkım sızma zeytinyağının bu bağlamda dikkat çeken bir yer tuttuğunu dile getirdi.
Çalışmada çok merkezli hayvan deneyleri yürüttüklerini belirten Ertürk, “Sıçanların dizlerine kimyasal olarak monosodyum asetat enjekte ederek osteoartrit geliştirdik. Ardından bu hayvanları taze sıkım sızma zeytinyağı emdirilmiş özel yemlerle besledik. Taze sıkım sızma zeytinyağı tüketen grupta serum ox-LDL düzeyleri ve oksidan maddeler belirgin şekilde azaldı. Histopatolojik incelemeler sonucunda ise osteoartrit hasarının hafiflediği görüldü. Yani taze sıkım sızma zeytinyağı, sıçanlarda kıkırdak yıkımını azalttı.” şeklinde değerlendirdi.
Prof. Dr. Ertürk, araştırma sonuçlarının yanlış anlaşılmaması gerektiğini belirterek, “Tüm bu bulgular değerli olsa da, zeytinyağının osteoartriti tedavi eden bir ilaç olarak görülmesi yanlıştır. Zeytinyağı yalnızca destekleyici bir besin olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, bu çalışma hayvan deneyi olduğundan kesin sonuçlar elde etmek için daha kapsamlı insan araştırmalarına ihtiyaç vardır.” diye vurguladı.
