Güneydoğu Asya, bu yıl iklim değişikliği nedeniyle yaşanan ve “yeni normal” olarak adlandırılan şiddetli sellerle mücadele ediyor. Endonezya, Sri Lanka ve Tayland gibi ülkelerde 1200’den fazla kişinin hayatını kaybetmesi, bölge genelindeki durumu daha da zorlaştırıyor.
Güneydoğu Asya’nın çeşitli ülkeleri, geciken fırtınalar ve süreklilik arz eden yağışların oluşturduğu alışılmadık derecede yıkıcı sellerle karşı karşıya. Bu felaketler, birçok bölgeyi hazırlıksız yakalayarak büyük bir hasara yol açtı.
Endonezya, Sri Lanka ve Tayland’da meydana gelen sel ve heyelanlarda ölü sayısının 1200’ü geçtiği, ayrıca 800’den fazla kişinin hâlâ kayıp olduğu bildirilmektedir.
Endonezya’da birçok köy, köprüler ve yolların su altında kalması nedeniyle dünyayla bağlantısını kaybetti.
Sri Lanka’da binlerce kişi temiz suya erişim sağlamakta zorluk çekerken, Tayland Başbakanı, hükümet müdahalesinde eksiklikler olduğunu kabul etti.
Malezya ise yakın tarihin en ağır sellerinden birini yaşadı. Bu felakette üç kişi yaşamını yitirirken, binlerce kişi evsiz kaldı.
Vietnam ve Filipinler de yıl boyunca peş peşe gelen yıkıcı fırtınalar ve sellerle karşılaşarak, bu ülkelerde de yüzlerce insan hayatını kaybetti.
Muson yağmurları, Güney ve Güneydoğu Asya’da haziran ile eylül aylarında etkili olarak, her yıl büyük çaplı doğal afetler ve kazalara neden olmakta.
Uzmanlar, bu olayların iklim bilimcilerin uzun süredir uyardığı “yeni normalin” bir parçası olduğunu ifade ediyor.
Malezya’nın Kuala Lumpur kentindeki Sunway Gezegen Sağlığı Merkezi’nden Cemile Mahmud, “Güneydoğu Asya, 2026’da ve onu takip eden yıllarda aşırı hava olaylarının devam etmesi hatta şiddetlenmesi olasılığına hazırlanmalıdır” diye belirtti.
ASYA, İKLİM KRİZİNİN KURBANI OLDU
Birleşmiş Milletler Dünya Meteoroloji Örgütü’ne (WMO) göre, atmosferdeki karbondioksit seviyesinin 2024’te tarihi bir artış göstermesi, iklim etkinliklerini hızlandırdı.
Asya, küresel ortalamanın neredeyse iki katı hızla ısınarak bu değişimden en fazla etkilenen bölge konumunda.
Bilim insanları, bölgede yaşanan aşırı hava olaylarının sıklık ve şiddet açısından arttığı konusunda hemfikirler.
Hong Kong Şehir Üniversitesi yer bilimleri profesörü Benjamin Horton, daha sıcak okyanusların fırtınalara daha fazla enerji sağladığını vurguladı.
Horton, “Fırtınalar hem güçleniyor hem de daha fazla yağış getiriyor, artan deniz seviyesi ise dalgaların etkisini artırıyor” dedi.
İklim değişikliği, hava ve okyanus akımlarını etkileyerek fırtına mevsimini uzatıyor. El Niño gibi sistemler, okyanus sularını daha uzun süre sıcak tutarak tayfunların görülme süresini artırıyor.
Horton, fırtına sayısında belki dramatik bir artış olmayacağını ancak şiddetinin ve öngörülemezliğinin kesinlikle artacağını ekledi.
HÜKÜMETLER HAZIRLIKSIZ YAKALANDI
Yaşanan afetlerin öngörülemezliği, şiddeti ve sıklığı, Güneydoğu Asya hükümetlerini zorluyor. Bangkok’taki Asya Afet Hazırlık Merkezi’nden Aslam Pervez, bu durumun temel nedeninin afetlere müdahale yerine hazırlığa odaklanılmaması olduğunu söyledi.
Pervez, “Gelecekteki afetler bize hazırlık yapmak için çok daha az zaman bırakacak” uyarısında bulundu.
Sri Lanka’nın Batticaloa kentindeki insan hakları araştırmacısı Sarala Emmanuel, ülkenin en fazla zarar gören bölgelerinde 2004’teki Hint Okyanusu tsunamisinden bu yana ciddi bir değişim olmadığını ifade etti. O felaket, 230 bin kişinin ölümüne neden olmuştu.
Emmanuel, “Böyle bir felaket yaşandığında en ağır bedeli yoksul ve dışlanmış topluluklar ödüyor” dedi.
Kolombo’daki Hukuk ve Toplum Vakfı’ndan Sandun Tudugala, kontrolsüz yapılaşmanın yerel ekosistemleri etkileyerek sel hasarını artırdığını vurguladı.
Tudugala, Sri Lanka’nın inşa ve planlama anlayışını köklü bir şekilde değiştirmesi gerektiğini belirtti.
Endonezya’da akıntıya kapılan ağaçlar, ormansızlaşmanın selleri ağırlaştırdığına dair endişeleri gündeme taşıdı.
Global Forest Watch verilerine göre 2000’den bu yana selden en çok etkilenen Açe, Kuzey Sumatra ve Batı Sumatra eyaletlerinde 19 bin 600 kilometrekare orman yok oldu. Yetkililer ise kaçak kereste iddialarını, tomrukların eski olduğunu belirterek reddetti.
MİLYARLARCA DOLARLIK KAYIP
Bölge ülkeleri, iklim değişikliği nedeniyle her yıl milyarlarca dolar kayba uğramakta. Vietnam’ın bu yılın ilk on bir ayındaki kaybı 3 milyar doları aşmış durumda.
Tayland Tarım Bakanlığı, ağustos ayından bu yana tarımsal zararın yaklaşık 47 milyon dolar olduğunu öngörüyor.
Endonezya Maliye Bakanlığı, doğal afetlerden kaynaklanan yıllık ortalama kaybın 1,37 milyar dolar olduğunu açıkladı.
Sandun Tudugala, küresel karbon salımına neredeyse hiç katkısı olmayan Sri Lanka’nın iklim krizinin etkilerini en çok hisseden ülkelerden biri olduğunu ve servetinin büyük bir kısmını yabancı borçları ödemeye harcadığını belirtti.
Tudugala, “Küresel ısınmanın yol açtığı kayıpların tazmin edilmesi acil ihtiyaç” diye ekledi.
Brezilya’daki COP30 iklim zirvesinde ülkeler, 2035 yılına kadar yılda 1,3 trilyon dolar iklim finansmanı sağlama taahhüdünde bulundu. Ancak bu rakam, gelişmekte olan ülkelerin taleplerinin çok altında kalıyor.
Climate Analytics bilim ve politika enstitüsünden Thomas Houlie, “Bölgedeki gelişmeler dramatik ve maalesef iklim krizinin sonuçlarını acı bir şekilde hatırlatıyor” dedi.
DÜNYA METEOROLOJİ ÖRGÜTÜ’NDEN UYARI
Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi’nin haftalık basın toplantısında Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) Sözcüsü Clare Nullis, şiddetli afetlerle mücadele eden Asya ülkelerinin sellere karşı savunmasız olduğunu belirtti.
Nullis, “Asya, sellere karşı oldukça savunmasız bir bölge” ifadesini kullanarak, WMO’nun yıllık raporlarında sellerin iklim tehlikeleri arasında ilk sıralarda yer aldığını hatırlattı.
Nullis, Ekvator’a yakın bölgelerde tropikal siklonların nadir görüldüğüne dikkat çekerek, “Bu durum sık karşılaşmadığımız bir olay. Bu tür durumlarla ilgili yerel toplulukların deneyimi olmadığından, sel olaylarının etkileri daha da artıyor” şeklinde konuştu.
Endonezya Ulusal Afet Ofisi verilerine göre, ülkede 604 kişinin hayatını kaybettiği, 464 kişinin kayıp olduğu ve 1,5 milyon kişinin sellerden etkilendiği bildirilmektedir.
UNICEF Sözcüsü Ricardo Pires de Sri Lanka’da “hızla yayılan bir insani acil durum” yaşandığını belirterek, Ditwah kasırgasının 275 bini çocuk olmak üzere yaklaşık 1,4 milyon kişiyi etkilediğini ifade etti. Pires, “Evler su altında kaldı, tüm topluluklar izole oldu ve çocukların su, sağlık hizmeti ve eğitim gibi temel ihtiyaçlara erişimleri ciddi şekilde aksadı” dedi.
